Uğura gedən yolu bizimlə kəşf edin.
Dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvinin təqdim olunan 2 cildliyinə şairin 5 poemadan ibarət “Xəmsə”si və lirik şeirləri daxil edilib. I cild “Sirlər Xəzinəsi”, “Xosrov və Şirin”, “Leyli və Məcnun” poemalarından və şairin lirik şeirlərindən ibarətdir.
Dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvinin təqdim olunan 2 cildliyinə şairin 5 poemadan ibarət “Xəmsə”si və lirik şeirləri daxil edilib. II cild “Yeddi gözəl” və “İskəndərnamə” poemalarından ibarətdir.
Kitabda dahi Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvinin “Kərpickəsən kişinin dastanı” hekayəsi verilib. Hekayədə kərpickəsən qocanın timsalında heç kimə möhtac olmaq istəməyən, ömrünün sonunacan yalnız öz əlinin əməyi ilə yaşayan və mənasız həyat tərzi sürən insanlara nümunə olan bir çox zəhmətkeş insanların ümumiləşdirilmiş obrazı təqdim edilib.
Bu əsər Nizami Gəncəvinin “Yeddi gözəl” əsərindən götürülmüş ibrətamiz bir hekayədir. “Yeddi gözəl” əsərində Sasani padşahlarından Bəhram Gurun maraqlı sərgüzəştlərindən bəhs edilib. Əsərin ən maraqlı hissəsi Bəhram Gurla Fitnə adlı bir qız arasında baş verən hadisədir. Böyük şair “Fitnə” əsərində həyatda heç bir şeyin mümkünsüz olmadığını, çalışmaqla, zəhməti adətə çevirməklə hər bir çətinliyə qalib gəlməyin mümkün olduğunu göstərib.
Dahi şairin “Yeddi gözəl” əsərində qarşısına qoyduğu əsas məqsəd bədii obrazlar və misallarla cahil padşahları, tamahkar, qəddar saray xadimlərini, zalım vəzirləri, riyakar alimləri, saxtakarları və s. bu kimi cəmiyyətin nöqsanlarını açıb xalqa göstərmək və aradan qaldırılması yollarını axtarmaqdan ibarət idi. Əsərdə həmçinin müsbət qəhrəmanlar təbliğ edilmiş, onların simasında qüdrət, mərdlik və əzəmət kimi dəyərli keyfiyyətlər göstərilmişdir. Əsər duyğu və məzmundan başqa həm də bədii xüsusiyyətləri, stili və kolorit cəhətdən olduqca zəngindir.
Nizami Gəncəvinin bu əsəri bir az nağıl, bir az satirik, bir az da siyasi motivdə yazılıb. Əslində dahi şair ətrafındakı haqsızlıqları, saray adamlarının, padşahın, vəzirlərin xalqa necə zülm etdiyini təsvir etmişdir. Zalım, qəddar, qudurğan padşahları, onun ətrafında fırlanan yalançı, xəyanətkar, hiyləgər əlaltılarını sadə bir çoban vasitəsilə bir qədər satirik formada qələmə alıb.
Nizami Gəncəvinin “Simnar” hekayəsi böyük şairin yaşadığı cəmiyyətdə gördüyü ibrətamiz hadisələrdən biri idi. Əsərdə gözəl bir saray tikən Simnar ustanın Neman şah tərəfindən ustaya təşəkkür, zəhmət haqqı, hədiyyələr vermək əvəzinə onu sarayın başından yerə atdırıb öldürməsi dahi şairin haqsızlıqla apara biləcəyi mübarizəsi kimi təsvir edilmişdir.
Nizami Gəncəvinin “Xeyir və Şər” əsəri adından da göründüyü kimi xeyirlə şərin qarşılıqlı müqayisəsindən bəhs edir. Xeyir adlı bir gənc əsərin əsas personajlarından biri olaraq hər bir hərəkətində ədalətli, sözündə doğru olsa da, əksinə Şər adlı gənc bir o qədər xain, yalançı və nankordur. Şair bu iki personaj vasitəsi ilə cəmiyyətdə gördüyü insanları oxucularına kənardan göstərərək, kimin daha doğru olduğunu, insanların Xeyirə, yoxsa Şərə bənzəmək istəyəcəkləri məsələləri ortaya qoyurdu.
Nizami Gəncəvinin “Xeyir və Şər” əsəri adından da göründüyü kimi xeyirlə şərin qarşılıqlı müqayisəsindən bəhs edir. Xeyir adlı bir gənc əsərin əsas personajlarından biri olaraq hər bir hərəkətində ədalətli, sözündə doğru olsa da, əksinə Şər adlı gənc bir o qədər xain, yalançı və nankordur. Şair bu iki personajın vasitəsi ilə cəmiyyətdə gördüyü insanları oxucularına kənardan göstərərək, kimin daha doğru olduğunu, insanların Xeyirə, yoxsa Şərə bənzəmək istəyəcəkləri məsələləri ortaya qoyurdu.
“İncilər” toplusunda dahi ustadın düşünən, yaradan, sevən, sevilən, bəzən məğlub, bəzən qalib olan, haqq-ədalət axtarışında olan insan amili əsas və yüksəkdə tutduğu mövzudur. Əsərlərində istifadə etdiyi aforizmlər, atalar sözləri, hikmətli kəlamlar Nizami yaradıcılığını həqiqi inciyə çevirib.
Kitabda Azərbaycanın Atabəylər dövründə incəsənətin bütün sahələrinə verilən qiymət, söz-sənət-musiqi ustaları, ifaçılıq, saray və meydanlarda göstərilən tamaşalar, musiqi alətləri, muğam növləri, təsviri sənət və memarlıq haqqında dahi mütəfəkkir Nizami Gəncəvinin seçilmiş kəlamları, əsərlərindən nümunələr toplanıb.
Nizami Gəncəvinin “Xəmsə” əsəri təkcə Azərbaycanın deyil, həm də dünya ədəbiyyatına zəngin bir irs olaraq daxil olub. “Sirlər xəzinəsi", “İsgəndərnamə”, “Xosrov və Şirin”, “Leyli və Məcnun”, “Yeddi gözəl” əsərlərindən ibarət olan bu toplu “Beş xəzinə” mənasını verir. Nizami Gəncəvinin “Xəmsə”sinə daxil olan əsərləri poeziyaya yeni nəfəs gətirərək, Nizami ədəbi məktəbini yaradıb. Şərqin Əmir Xosrov Dəhləvi, Əbdürrəhman Cami, Əlişir Nəvai, Məhəmməd Füzuli kimi sənətkarları onu ustad biliblər və Nizami əsərləri mövzusuna dəfələrlə müraciət edərək, ədəbiyyata möhtəşəm sənət əsərləri bəxş ediblər.
Dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvinin dünya şöhrətli “Xəmsə” əsərinin sonuncu poeması “İskəndərnamə”dir. Bu son əsərində dahi şair ömrü boyu arzuladığı, həyatda görmək istədiyi ideal cəmiyyəti təsvir etmişdir. və Poema iki hissədən ibarətdir: “Şərəfnamə” və “İqbalnamə”. “Şərəfnamə”də İskəndərin elm və siyasət aləmində böyük nailiyyətləri göstərilir. Onun tərbiyəsi, təhsili, hökmdarlığı və yürüşlərindən ətraflı məlumat verilir. İskəndərin kamil bir insan, müdrik alim və filosof kimi təsvir olunduğu “İqbalnamə”də şair ictimai-fəlsəfi düşüncələrə üstünlük vermiş, insan ağlının təntənəsindən bəhs etmişdir.
Bu hekayə “Yeddi gözəl” poemasının motivləri əsasında hazırlanıb, adından da göründüyü kimi nağıl janrındadır. Dahi mütəfəkkir “Artıq tamah baş yarar” atalar sözünə istinadən yazdığı bu nağıl-hekayəsində insanları öz nəfsinə hakim olmağa, tamahının quluna çevrilməməyə, Uca Tanrıya güvənərək yalnız öz əlinin əməyinə, alın tərinə yer verməyə çağırıb.
Bu əsər Nizami Gəncəvinin “Yeddi gözəl” əsərindən götürülmüş ibrətamiz bir hekayədir. “Yeddi gözəl” əsərində Sasani padşahlarından Bəhram Gurun maraqlı sərgüzəştlərindən bəhs edilir. Bəzən bu əsərə “Bəhramnamə” də deyirlər. Əsərin ən maraqlı hissəsi Bəhram Gurla Fitnə adlı bir qız arasında baş verən hadisədir. Böyük şair “Fitnə” əsərində həyatda heç bir şeyin mümkünsüz olmadığını, çalışmaqla, zəhməti adətə çevirməklə hər bir çətinliyə qalib gəlməyin mümkün olduğunu göstərib.
Öz əsərlərində daim hikmətli sözlərə, atalar sözlərinə, aforizmlərə önəmli yer verən Nizami Gəncəvi “Məxnəzül-əsrar” əsərində də bu ənənəni saxlayıb. Həmçinin, “Qurani-Kərim"dən örnəklər gətirilib ki, bu nümunələr ərəb dilində olduğu üçün tərcümədə mənası itməməsi məqsədi ilə olduğu kimi saxlanılıb.
“Sirlər xəzinəsi” əsəri Nizami Gəncəvinin “Xəmsə” toplusunun ilk poemasıdır. Bu poemanın fikir dünyası sahilsiz bir ümman, sənətkarlığı ümmansız bir dünyadır. Şair bu əsərdə kainatın, təbiətin, insan həyatının sirlərindən söhbət açır, insanı dinə, imana, insanlığa çağırır. Uzun illər ərzində əsər dəfələrlə tərcümə olunub. Şair bu poemasında öz dövrünün geniş bədii mənzərəsini yaradıb, dürlü mətləblərdən danışıb, müxtəlif təbəqələrin həyatından söhbət açıb. Əfsanəvi tarixi şəxsiyyətlərdən tutmuş, sadə kasıb xalqın nümayəndələrinə qədər hər kəs burada öz yerini tutub.
Bizlərə “Divani-Nizami” əsərinin yalnız bir hissəsi gəlib çatmışdır, təəssüf ki, “Xədviyyə” adlanan hissəsi indiyədək tapılmayıb. Kitabda ədəbiyyat tariximizdə ilk dəfə olaraq «Divani” hissəsində Nizami Gəncəvinin öz ana dilimizdə yazdığı şeirləri toplanıb, çap edilib.
Böyük ədibin “Yeddi gözəl” əsərində qarşısına qoyduğu əsas məqsəd bədii obrazlar və misallarla cahil padşahları, tamahkar, qəddar saray xadimlərini, zalım vəzirlər, riyakar alimlər, saxtakarlar və s. bu kimi cəmiyyətin nöqsanlarını açıb xalqa göstərmək və bunların aradan qaldırılması yollarını axtarmaq, həmçinin müsbət qəhrəmanları təbliğ etmək, onların simasında qüdrət, mərdlik və əzəməti göstərmək olub.
“Xosrov və Şirin” əsəri Nizami Gəncəvinin “Xəmsə” toplusunun ikinci poemasıdır. “Xosrov və Şirin” əsəri sadəcə sevgi hekayəsi deyildir, burada sevgi ən zəngin psixoloji və ictimai bir kateqoriya olaraq dərindən təhlil edilib və fəlsəfi bir yüksəkliyə qaldırılıb. Dövrün ictimai, siyasi problemləri, əxlaqi-etik qaydaları poemada öz geniş əksini tapmışdır. Dövlətin ağıl və ədalətlə idarə edilməsi, qadın ləyaqətinin ucalığı, təmiz əxlaq, insan qüdrətinə inam, sənət və sənətkara məhəbbət əsər boyu şairin izlədiyi məsələlərdəndir.
Dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvinin dünya şöhrətli “Xəmsə” əsərinin sonuncu poeması “İskəndərnamə”dir. Bu son əsərində dahi şair ömrü boyu arzuladığı, həyatda görmək istədiyi ideal cəmiyyəti təsvir etmişdir. və Poema iki hissədən ibarətdir: “Şərəfnamə” və “İqbalnamə”. İskəndərin kamil bir insan, müdrik alim və filosof kimi təsvir olunduğu “İqbalnamə”də şair ictimai-fəlsəfi düşüncələrə üstünlük vermiş, insan ağlının təntənəsindən bəhs etmişdir.
“Xəmsə” əsərinin sonuncu poeması olan “İskəndərnamə” iki hissədən ibarətdir: “Şərəfnamə” və “İqbalnamə”. “Şərəfnamə”də İskəndərin elm və siyasət aləmində böyük nailiyyətləri göstərilir. Onun tərbiyəsi, təhsili, hökmdarlığı və yürüşlərindən ətraflı məlumat verilir.
“Xosrov və Şirin” əsəri Nizami Gəncəvinin “Xəmsə” toplusunun ikinci poemasıdır. “Xosrov və Şirin” əsəri sadəcə sevgi hekayəsi deyildir, burada sevgi ən zəngin psixoloji və ictimai bir kateqoriya olaraq dərindən təhlil edilib və fəlsəfi bir yüksəkliyə qaldırılıb. Dövrün ictimai, siyasi problemləri, əxlaqi-etik qaydaları poemada öz geniş əksini tapmışdır. Dövlətin ağıl və ədalətlə idarə edilməsi, qadın ləyaqətinin ucalığı, təmiz əxlaq, insan qüdrətinə inam, sənət və sənətkara məhəbbət əsər boyu şairin izlədiyi məsələlərdəndir.
“Sirlər xəzinəsi” əsəri Nizami Gəncəvinin “Xəmsə” toplusunun ilk poemasıdır. Bu poemanın fikir dünyası sahilsiz bir ümman, sənətkarlığı ümmansız bir dünyadır. Şair bu əsərdə kainatın, təbiətin, insan həyatının sirlərindən söhbət açır, insanı dinə, imana, insanlığa çağırır. Uzun illər ərzində əsər dəfələrlə tərcümə olunub. Şair bu poemasında öz dövrünün geniş bədii mənzərəsini yaradıb, dürlü mətləblərdən danışıb, müxtəlif təbəqələrin həyatından söhbət açıb. Əfsanəvi tarixi şəxsiyyətlərdən tutmuş, sadə kasıb xalqın nümayəndələrinə qədər hər kəs burada öz yerini tutub.
Dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvinin dünya şöhrətli “Xəmsə” əsərinin dördüncü poeması “Yeddi gözəl” əsəridir. Burada şair bədii obrazlar və misallarla cahil padşahları, tamahkar, qəddar saray xadimlərini, zalım vəzirlər, riyakar alimlər, saxtakarları və s. bu kimi cəmiyyətin nöqsanlarını açıb xalqa göstərmiş və aradan qaldırılması yollarını axtarmış, həmçinin müsbət qəhrəmanları təbliğ etmiş, onların simasında qüdrət, mərdlik və əzəməti təbliğ etmişdir. Əsər duyğu və məzmundan başqa həm də bədii xüsusiyyətləri, stili və kolorit cəhətdən olduqca zəngindir.
Kitab Azərbaycan ədəbiyyatı tarixində özünəməxsus yer tutur. “Xosrov və Şirin” əsəri sadəcə sevgi hekayəsi deyildir, burada sevgi ən zəngin psixoloji və ictimai bir kateqoriya olaraq dərindən təhlil edilib və fəlsəfi bir yüksəkliyə qaldırılıb. Dövrün ictimai, siyasi problemləri, əxlaqi-etik qaydaları poemada öz geniş əksini tapmışdır. Dövlətin ağıl və ədalətlə idarə edilməsi, qadın ləyaqətinin ucalığı, təmiz əxlaq, insan qüdrətinə inam, sənət və sənətkara məhəbbət əsər boyu şairin izlədiyi məsələlərdəndir.
“Leyli və Məcnun” əsəri “Xəmsə”nin üçüncü poemasıdır. Bu əsərdə dahi Nizami iki gəncin nakam məhəbbətindən bəhs edib, onların məhəbbətinə öz bədii qələmi ilə çalarlar, rənglər qatıb, bu məhəbbəti bədii yüksəkliyə qaldırıb. Həmçinin, şair Leyli və Məcnun obrazlarının timsalında öz dövrünün insanlarının cahilliyi, acgözlüyü, qəddarlığı ucbatından gənclərin bədbəxtliyi, həyatının, arzularının məhv olmasını özünəməxsus şəkildə təqdim edə bilib.
Dahi Nizami Gəncəvi “Xəmsə” və “Divani” toplumundan başqa çox sayda hekayələr, nağıllar, qəsidələr, hikmətli sözlər, şeirlər, rübailər, qəzəllər yazıb. Bu kitabda böyük mütəfəkkirin lirik şeirləri, qəzəl və rübailəri toplanib. Yüksək sənətkarlıqla qələmə alınan əsərləri dahi Nizamidən bizlərə qalan dəyərli incilər, zəngin xəzinədir.
Azərbaycan xalqının bəşəriyyətə bəxş etdiyi dahi sənətkar Nizami Gəncəvinin “Xəmsə” toplusu təkcə Azərbaycanda deyil, bütün dünyada məşhurdur. 13 əsrdən daha artıq bir müddətdir ki, ədibin əsərləri dünya bədii söz xəzinəsinin incisi kimi sənət sərraflarının diqqətini cəlb edir. Kitaba “Xəmsə”yə daxil olan “Sirlər xəzinəsi”, “Xosrov və Şirin”, “Leyli və Məcnun” əsərlərindən ixtisarla parçalar daxil edilib. Nizami əsərlərində qaldırdığı bədii ideyalarla bir-birini əvəz edən bütün nəsillərin, eləcə də bizim mənəvi müasirimizdir.
Dünya şöhrətli sənətkar Nizami Gəncəvi əlçatmaz bir sənət zirvəsindədir. Sözü, sənəti, bizlərə gəlib çatmış hikmət inciləri bu gün də öz ruhu, sambalı, müdrikliyi ilə aktualdır. Kitab dahi sənətkarın yazdığı rübailər, qəsidələr, qəzəllərin toplandığı növbəti nəşrdir.
Kitabda “Xəmsə”yə daxil olan “İskəndərnamə” poemasından İskəndərin Bərdəyə gəlişi və Nüşabə ilə görüşməsi səhnəsi verilib. Bu səhnədə gənclərə örnək olacaq bir çox hikmətlər vardır.
Kitabda Kərpickəsən qocanın bir cavanla hekayəti verilib. Hekayədə kərpickəsən qocanın timsalında heç kimə möhtac olmaq istəməyən, ömrünün sonunacan yalnız öz əlinin əməyi ilə yaşayan və mənasız həyat tərzi sürən insanlara nümunə olan bir çox zəhmətkeş insanların ümumiləşdirilmiş obrazı təqdim edilib.
Nizami Gəncəvinin dünya şöhrətli “Xəmsə” əsərinin beş incisindən biri də “Yeddi gözəl” poemasıdır. Poemada Bəhram şahın hərəmxanasındakı xanımların, dünyanın müxtəlif ölkələrindən olan yeddi gözəlinin hekayəti haqqında bəhs edilib. Hər bir gözəl xanımın hekayəti ayrı-ayrı bölmələrdə yer alıb. Poemadan ixtisarla verilmiş “Slavyan gözəlinin hekayəti” Nizami yaradıcılığının ənənəsinə uyğun olaraq, bu hekayə doğruluq, sözünün ağası olmaq, mərdlik, təmiz sevgi, pak və ülvi hissləri təbliğ edərək gənclərə bir örnəkdir.
Kitab Azərbaycan ədəbiyyatı tarixində özünəməxsus yer tutur. “Xosrov və Şirin” əsəri sadəcə sevgi hekayəsi deyildir, burada sevgi ən zəngin psixoloji və ictimai bir kateqoriya olaraq dərindən təhlil edilib və fəlsəfi bir yüksəkliyə qaldırılıb. Dövrün ictimai, siyasi problemləri, əxlaqi-etik qaydaları poemada öz geniş əksini tapmışdır. Dövlətin ağıl və ədalətlə idarə edilməsi, qadın ləyaqətinin ucalığı, təmiz əxlaq, insan qüdrətinə inam, sənət və sənətkara məhəbbət əsər boyu şairin izlədiyi məsələlərdəndir.
Nizami Gəncəvinin “Şah və xidmətçi” hekayəsi zalım bir şah və onun ağıllı xidmətçisi haqqında olan ibrətamiz əsəridir. Əsərdə hadisələr şahın ona uzun illər boyu sədaqətlə, vicdanla xidmət göstərmiş xidmətçisinin əməyinə qarşılıq olaraq, ona yaxşılıq etmək əvəzinə edam olunması qərarından və bu vəziyyətdə sağ qalan xidmətçidən bəhs edir. Dahi şair xidmətçi və padşah personajlarını qələmə almaqla, dövrünün hökmdarları və onun ətrafının nə qədər nankor, qədirbilməz olduğunu vurğulamağa çalışırdı.
Dahi Nizami Gəncəvinin “Xəmsə” toplusu təkcə Azərbaycanda deyil, bütün dünyada məşhurdur. On üç əsrdən daha artıq bir müddətdir ki, ədibin əsərləri dünya bədii söz xəzinəsinin incisi kimi sənət sərraflarının diqqətini cəlb edib. “Poemalar” kitabına “Xəmsə”yə daxil olan “Sirlər xəzinəsi”, “Xosrov və Şirin”, “Leyli və Məcnun” əsərlərindən ixtisarla parçalar verilib. Nizami əsərlərində qaldırdığı bədii ideyalarla biri-birini əvəz edən bütün nəsillərin mənəvi müasiridir.
Nizami Gəncəvinin dünya şöhrətli “Xəmsə” əsərinin beş incisindən biri də “Yeddi gözəl” poemasıdır. Poemadan ixtisarla verilmiş “Xarəzm gözəlinin hekayəti”ndə Xarəzm şahzadəsi Nazpərinin hekayəsi təqdim edilib. Burada Nizami Gəncəvinin mənsub olduğu xalqın çətinliklərdən keçərək, dirilik suyuna çatmaq üçün yaşadığı iztirabları poetik şəkildə təsvir edilib.
Nizami Gəncəvinin dünya şöhrətli “Xəmsə” əsərinin beş incisindən biri də “Yeddi gözəl” poemasıdır. Poemadan ixtisarla verilmiş “Türküstan gözəlinin hekayəti” Bəhram şahın başına gələn maraqlı əhvalatlardan bəhs edir.
Nizami Gəncəvinin dünya şöhrətli “Xəmsə” əsərinin beş incisindən biri də “Yeddi gözəl” poemasıdır. Poemadan ixtisarla verilmiş “İran gözəlinin hekayəti”ndə İran gözəli Dürüstünün Bəhram şaha nəql etdiyi vicdanlı bir gəncin əhvalatından bəhs edilir.
Nizami Gəncəvinin dünya şöhrətli “Xəmsə” əsərinin beş incisindən biri də “Yeddi gözəl” poemasıdır. Poemadan ixtisarla verilmiş “Məqrib gözəlinin hekayəti”ndə Azəryun adlı gözəl tərəfindən Misir ölkəsində Mahan adlı yaraşıqlı, gənc tacirin başına gələn ibrətamiz əhvalatından bəhs edilir.
Nizami Gəncəvinin dünya şöhrətli “Xəmsə” əsərinin beş incisindən biri də “Yeddi gözəl” poemasıdır. Poemadan ixtisarla verilmiş “Bizans gözəlinin hekayəti”ndə Humay adlı gözəl tərəfindən Xeyir və Şər adlı iki gənc oğlanın başına gələn ibrətamiz əhvalatdan bəhs edilir.
Dahi Nizami ölməz əsərlərində Azərbaycan xalqının atalar sözlərindən geniş şəkildə istifadə etmiş, dərin zəkasının məhsulu olan bir çox beytləri sonralar atalar sözləri məqamında işlənmişdir. Nizami bütün poemalarında istər müəllif sözlərində, istərsə də qəhrəmanların dilindən verdiyi beytlərdə həyatın müxtəlif sahələrinə dair, öz dövrünün ictimai, siyasi, əxlaqi normalarına müvafiq çox dərin mənalı fikirlər irəli sürmüşdür. Kitabda şairin müxtəlif mövzularda hikmətli sözləri, nəsihətləri yer almışdır.
Kitab Azərbaycan ədəbiyyatı tarixində özünəməxsus yer tutur. “Xosrov və Şirin” əsəri sadəcə sevgi hekayəsi deyildir, burada sevgi ən zəngin psixoloji və ictimai bir kateqoriya olaraq dərindən təhlil edilib və fəlsəfi bir yüksəkliyə qaldırılıb. Dövrün ictimai, siyasi problemləri, əxlaqi-etik qaydaları poemada öz geniş əksini tapmışdır. Dövlətin ağıl və ədalətlə idarə edilməsi, qadın ləyaqətinin ucalığı, təmiz əxlaq, insan qüdrətinə inam, sənət və sənətkara məhəbbət əsər boyu şairin izlədiyi məsələlərdəndir.
Nizami Gəncəvi bütün əsərlərində olduğu kimi “İlin fəsilləri” hekayəsində də gözəllikləri çox dolğun formada tərənnüm edib. Hekayədə ilin bütün fəsilləri öz xüsusiyyətləri ilə gözümüzün qarşısından keçir. Hekayəni oxuduqca hər zaman bizə adi görünən fəsilləri, əslində Allah tərəfindən insana verilmiş bir şərait, bir gözəllik və fürsət olduğunu dəyərləndiririk.
Dahi Nizami ölməz əsərlərində Azərbaycan xalqının atalar sözlərindən geniş şəkildə istifadə etmiş, dərin zəkasının məhsulu olan bir çox beytləri sonralar atalar sözləri məqamında işlənmişdir. Nizami bütün poemalarında istər müəllif sözlərində, istərsə də qəhrəmanların dilindən verdiyi beytlərdə həyatın müxtəlif sahələrinə dair, öz dövrünün ictimai, siyasi, əxlaqi normalarına müvafiq çox dərin mənalı fikirlər irəli sürmüşdür. Kitabda şairin müxtəlif mövzularda hikmətli sözləri, nəsihətləri yer almışdır.
Kitaba dahi Nizaminin “Sirlər xəzinəsi” əsəri əsasında yazılmış bir neçə hekayə daxil edilib. Kitabdakı “İki bayquşun söhbəti”, “Süleyman şah və əkinçi”, “Yaralı oğlan” hekayələri bütün nəsillər üçün örnək ola biləcək məna aşılayır. Hekayələrdə zülmkarlara nifrət, halal zəhmət, haqq-ədalət kimi süjet xətti tərənnüm edilir.
Nizaminin romantik destanı Hüsrev ile Şirin, beş mesnevinin bir araya getirilmesinden oluşmuş Hamseden bir destandır. Dünya edebiyatının temel eserlerinden sayılır ve dünyanın birçok diline çevrilmiştir. Destanda yaşam, birbirinden çok uzakta olan bu iki genci, aşkın sihirli şerbeti ile bağlamıştır. Bu aşk, derin bir özleme ve kavuşma arzusuna dönüşür. Devletin akıl ve adaletle yönetimi, kadın onuru, saf ahlak, insan gücüne inanç, sanat ve sanatçı sevgisi şairin eser boyunca takip ettiği konular arasındadır.
Bu kitap, Nizami Gencevi “Hamse”sinin son kitabıdır. Türk edebiyatında, müstakil bir mesnevi olarak ilk defa Nizami tarafından yazılmış ve daha sonraki çağlarda kaleme alınan İskendernameleri büyük oranda etkilemiştir. Şerefname ve İkbalname adları altında iki bölümden oluşan kitap İskender’in tarihi ve efsanevi yönlerini ele aldığı için “İskendername” olarak adlandırılmaktadır. Nizami bu eserinde Hamsenin diğer mesnevilerinde olduğu gibi ideal devlet, ideal millet, ideal hükümdar arzularını net bir biçimde ifade etmiştir. İskender’in felsefî düşünceleri ile ona öğütlerde bulunan Sokrat, Eflatun ve Aristo’nun hikmetli sözleri de bu manzumede öne çıkmaktadır.
“Sırlar Hazinesi” şark edebiyatında meşhur “Hamse”nin birinci kitabıdır. Bu eserde dâhi Azerbaycan şairi Nizami Gencevi gaddar şahları, hükümdarları adaletli olmaya çağırmış, tembelleri, ikiyüzlüleri tenkit etmiş, helal emekle yaşayan sıradan insanlara yüksek muhabbetini bildirmiştir. İslam ve Türklük bilincini eserlerinde yoğun bir şekilde işleyen Nizami bu eserinde İslam ahlak ve ahkâmlarının doğru bir şekilde anlaşılması hususunda uyarılarda bulunmuş, bunun yanı sıra Peygamberin ve kendi dönemindeki insanların yaşantısıyla alakalı bilgiler vermiştir. Yaşanan haksızlıkları, adaletsizlikleri hicvetmekten çekinmeyen Nizami saray şairlerini en ağır şekilde tenkit etmiş, güce tapanlara, dalkavukluk yapanlara, inandığı tüm gerçekleri cesaretle söylemekten bir an bile çekinmemiştir. Günümüz Azerbaycan Türkçesine manzume olarak aktarılan eser, Azerbaycan Cumhuriyeti Kültür Bakanlığının katkılarıyla anlamsal ve yapısallığına dokunulmadan Türkçeye aktarılmıştır.
Yaratıcılığı ile şiire yeni bir ruh vererek şiiri sarayların mengenesinden kurtaran ve halkın servetine çeviren Nizaminin “Hamse” olarak adlandırılan beş manzumesinden dördüncüsü “Yedi Güzel” manzumesidir. Orijinal adı “Heft Peyker” olan manzume mecazi olarak “Yedi Güzel” diye adlandırılmıştır. Nizami manzumeyi 31 Temmuz 1197’de bitirmiş ve onu Marağa hükümdarı Alaaddin Körpe Arslan’a (1174-1208) ithaf etmiştir. Manzumenin mevzusu Sasani hükümdarı olan V. Behram’ın hayatı ile alakalıdır. Ancak şair onun hayatını anlatırken yaşadığı dönemle alakalı eleştirel yaklaşımlarda bulunmuş ve romantik düşüncelerle dolu bir eser yaratmıştır.
«Искендернаме» одно из интереснейших произведений великого азербайджанского поэта XII века Низами Гянджеви (1141-1209). Тема гуманного правителя, истинного отца народа, к которой Низами часто обращался в своем творчестве, получила в этой поэме свое разрешение в образе знаменитого полководца древности Александра Македонского.
”Leyla ile Mecnun” Nizamî Gencevî’nin meşhur “Hamse”sinin üçüncü kitabıdır. Genceli Nizamî halk arasında yayılagelen bu hikâyeyi kurgularken en küçük detayları dahi atlamamış, sanatın sert kanunları dairesinde işlemiş ve düzenli bir hâle getirmiştir. Nizamî, eserini oluştururken İbn-i Küteybe, Ebu Bekir Valibî ile Ebu’l-Ferec el-İsfahanî gibi Arap yazarlardan faydalansa da dağınık bir hâlde işlenen Leyla ile Mecnun hikâyesini kendi kültür hazinesiyle harmanlayarak ortaya özgün bir eser çıkarmıştır.
Leyli and Majnun is the third poem of the classic of Nizami Ganjavi. This poem is included in Khamsa and was written in 1188 in Persian. It is based on the story of the ancient Arabic legend "Layla and Majnun" about the unhappy love of the young man Qays, nicknamed "Majnun" ("The Madman"), towards beautiful Layla. The poem is dedicated to Shirvanshah Ahsitan I, and was written on his order. This poem is considered as the first literary processing of the legend.
Azerbaijani poet of genius Nizami Ganjavi rightly belongs to the pantheon of history's greatest poets and thinkers. His contributions to the trove of world culture cannot be overstated. Nizami entered history primarily as the creator of the epic-dramatic genre, a new literary trend in Oriental poetry. This book contains his aphorisms and explanations.
This work is an instructive story taken from Nizami Ganjavi's "Seven Beauties". The "Seven Beauties" tells about the interesting adventures of the Sassanid kings Bahram Gur. The most interesting part of the work is the incident between Bahram Gur and a girl named Fitna. In "Fitna", the great poet showed that nothing is impossible in life, that it is possible to overcome any difficulty by working and making hard work a habit.
Leyli and Majnun is the third poem of the classic of Nizami Ganjavi. This poem is included in Khamsa and was written in 1188 in Persian. It is based on the story of the ancient Arabic legend "Layla and Majnun" about the unhappy love of the young man Qays, nicknamed "Majnun" ("The Madman"), towards beautiful Layla. The poem is dedicated to Shirvanshah Ahsitan I, and was written on his order. This poem is considered as the first literary processing of the legend.
The story of the Seven Princesses, the most important part of the “Haft Paykar” (The Seven Beauties) by the Azerbaijani poet Nizami (1141-1202) a precious jewel of oriental narrative art, to be compared only with the most beautiful stories out of Thousand and one Nights. on the seven days of one week each of the seven princesses tells her tale to King Bahram, their husband, each tale being of the same magical beauty as the miniatures which illustrate the book. Each of the princesses comes from a different country, each has been born under a different star and lives in a different coloured pavilion of the Royal Palace. The symbolic meaning of their stars and of the colours of their pavilions is artfully interwoven with their stories which are meaningfully connected with each other.
Составление, научная подготовка текстов, комментарии и словарь Рустама Алиева Неувядаемые творения Низами, выразившие гуманистические идеалы, любовь к человеку, стремление к свободе, правде и справедливости, еще при жизни снискали ему широчайшее признание. На протяжении восьми столетий народы разных стран поколение за поколением со все возрастающим интересом читают его поэтические шедевры.
Поэма «Хосров и Ширин» написана поэтом в 1181 году. Содержание поэмы всепоглощающая любовь. «Все ложь, одна любовь указ беспрекословный, и в мире все игра, что вне игры любовной… кто станет без любви, да внемлет укоризне: он мертв, хотя б стократ он был исполнен жизни». По сути – это суфийское произведение, аллегорически изображающее стремление души к Богу; но чувства изображены настолько живо, что неподготовленный читатель даже не замечает аллегории, воспринимая поэму как романтическое любовное произведение. Сюжет взят из древней легенды, описывающей множество приключений.
Третья по счету поэма великого азербайджанского классика поэзии Низами Гянджави, из его пятерицы «Хамсе», написанная в 1188 году на персидском языке. В ее основе сюжет старинной арабской легенды «Лейли и Меджнун», о несчастной любви юноши Кейса, прозванного «меджнун» (безумец), к красавице Лейли. Поэма посвящена Ширваншаху Ахситану I, но чьему заказу и была написана. Эта поэма считается самым известным персидским изложением сказания о Лейли и Меджнуне, а также является первой литературной обработкой легенды.
"Семь красавиц" - четвертая поэма Низами из его бессмертной "Пятерицы" - значительно отличается от других поэм. В нее, наряду с описанием жизни и подвигов древнеиранского царя Бахрама, включены сказочные новеллы, рассказанные семью женами Бахрама -семью царевнами из семи стран света, живущими в семи дворцах, каждый из которых имеет свой цвет, соответствующий определенному дню недели. Символика и фантастические элементы новел переплетаются с описаниями реальной действительности. Как и в других поэмах, Низами в "Семи красавицах" проповедует идеалы справедливости и добра.
Своеобразный итог творчества поэта. Поэма переведена на азербайджанский язык Абдуллой Шаигом. Она состоит из двух частей: "Шараф-наме ("Книга славы") и "Игбал-наме "("Книга судьбы" ). Именно в этой поэме с наибольшей полнотой и глубиной отразились общественные идеалы и философские воззрения Низами. Поэтический образ Искендера отличается от исторического прототипа Александра Македонского и представляет собой тип идеального правителя.
Искендер-наме – последняя поэма знаменитой «Пятерицы» («Хамсэ») гениального азербайджанского поэта Низами Гянджеви. Это наиболее крупное произведение поэта и его наиболее значительный вклад в сокровищницу мировой литературы. В этой поэме нашли самое полное и яркое выражение общественные и философские взгляды Низами, его блестящее поэтическое мастерство. По широте замысла, охвату событий, по глубине и богатству мысли «Искендер-наме» является одним из непревзойденных произведений мировой литературы. В первой части поэмы – «Шараф-наме» - Низами повествует о военных походах полководца Александра Македонского и его подвигах. Во второй части – «Икбал-наме» - основное место занимают общественно-политические и философские вопросы.
Поэма «Сокровищница тайн» («Махзан ал-асрар») занимает особое место в бессмертной «Пятерице». Будучи первой из поэм Низами, она отличается от его последующих эпических произведений прежде всего своей структурой, композицией и дидактической формой, избранной для выражения мыслей автора.
Стихотворение для детей младшего школьного возраста Гянджеви Низами (обработка для детей: Абдуллы Шаика) с иллюстрациями Народного художника Азербайджанской ССР Власова Михаила Александровича.
В сказке рассказывается об отважном греческом шахе Искендере, который скрывал от всех, что у него росли рога. Но и об этой тайне узнал чабан и рассказал откуда он разузнал тайну шаха.