Uğura gedən yolu bizimlə kəşf edin.
Dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvinin təqdim olunan 2 cildliyinə şairin 5 poemadan ibarət “Xəmsə”si və lirik şeirləri daxil edilib. I cild “Sirlər Xəzinəsi”, “Xosrov və Şirin”, “Leyli və Məcnun” poemalarından və şairin lirik şeirlərindən ibarətdir.
Dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvinin təqdim olunan 2 cildliyinə şairin 5 poemadan ibarət “Xəmsə”si və lirik şeirləri daxil edilib. II cild “Yeddi gözəl” və “İskəndərnamə” poemalarından ibarətdir.
Kitabda dahi Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvinin “Kərpickəsən kişinin dastanı” hekayəsi verilib. Hekayədə kərpickəsən qocanın timsalında heç kimə möhtac olmaq istəməyən, ömrünün sonunacan yalnız öz əlinin əməyi ilə yaşayan və mənasız həyat tərzi sürən insanlara nümunə olan bir çox zəhmətkeş insanların ümumiləşdirilmiş obrazı təqdim edilib.
Bu əsər Nizami Gəncəvinin “Yeddi gözəl” əsərindən götürülmüş ibrətamiz bir hekayədir. “Yeddi gözəl” əsərində Sasani padşahlarından Bəhram Gurun maraqlı sərgüzəştlərindən bəhs edilib. Əsərin ən maraqlı hissəsi Bəhram Gurla Fitnə adlı bir qız arasında baş verən hadisədir. Böyük şair “Fitnə” əsərində həyatda heç bir şeyin mümkünsüz olmadığını, çalışmaqla, zəhməti adətə çevirməklə hər bir çətinliyə qalib gəlməyin mümkün olduğunu göstərib.
Dahi şairin “Yeddi gözəl” əsərində qarşısına qoyduğu əsas məqsəd bədii obrazlar və misallarla cahil padşahları, tamahkar, qəddar saray xadimlərini, zalım vəzirləri, riyakar alimləri, saxtakarları və s. bu kimi cəmiyyətin nöqsanlarını açıb xalqa göstərmək və aradan qaldırılması yollarını axtarmaqdan ibarət idi. Əsərdə həmçinin müsbət qəhrəmanlar təbliğ edilmiş, onların simasında qüdrət, mərdlik və əzəmət kimi dəyərli keyfiyyətlər göstərilmişdir. Əsər duyğu və məzmundan başqa həm də bədii xüsusiyyətləri, stili və kolorit cəhətdən olduqca zəngindir.
Nizami Gəncəvinin bu əsəri bir az nağıl, bir az satirik, bir az da siyasi motivdə yazılıb. Əslində dahi şair ətrafındakı haqsızlıqları, saray adamlarının, padşahın, vəzirlərin xalqa necə zülm etdiyini təsvir etmişdir. Zalım, qəddar, qudurğan padşahları, onun ətrafında fırlanan yalançı, xəyanətkar, hiyləgər əlaltılarını sadə bir çoban vasitəsilə bir qədər satirik formada qələmə alıb.
Nizami Gəncəvinin “Simnar” hekayəsi böyük şairin yaşadığı cəmiyyətdə gördüyü ibrətamiz hadisələrdən biri idi. Əsərdə gözəl bir saray tikən Simnar ustanın Neman şah tərəfindən ustaya təşəkkür, zəhmət haqqı, hədiyyələr vermək əvəzinə onu sarayın başından yerə atdırıb öldürməsi dahi şairin haqsızlıqla apara biləcəyi mübarizəsi kimi təsvir edilmişdir.
Nizami Gəncəvinin “Xeyir və Şər” əsəri adından da göründüyü kimi xeyirlə şərin qarşılıqlı müqayisəsindən bəhs edir. Xeyir adlı bir gənc əsərin əsas personajlarından biri olaraq hər bir hərəkətində ədalətli, sözündə doğru olsa da, əksinə Şər adlı gənc bir o qədər xain, yalançı və nankordur. Şair bu iki personaj vasitəsi ilə cəmiyyətdə gördüyü insanları oxucularına kənardan göstərərək, kimin daha doğru olduğunu, insanların Xeyirə, yoxsa Şərə bənzəmək istəyəcəkləri məsələləri ortaya qoyurdu.
Nizami Gəncəvinin “Xeyir və Şər” əsəri adından da göründüyü kimi xeyirlə şərin qarşılıqlı müqayisəsindən bəhs edir. Xeyir adlı bir gənc əsərin əsas personajlarından biri olaraq hər bir hərəkətində ədalətli, sözündə doğru olsa da, əksinə Şər adlı gənc bir o qədər xain, yalançı və nankordur. Şair bu iki personajın vasitəsi ilə cəmiyyətdə gördüyü insanları oxucularına kənardan göstərərək, kimin daha doğru olduğunu, insanların Xeyirə, yoxsa Şərə bənzəmək istəyəcəkləri məsələləri ortaya qoyurdu.
“İncilər” toplusunda dahi ustadın düşünən, yaradan, sevən, sevilən, bəzən məğlub, bəzən qalib olan, haqq-ədalət axtarışında olan insan amili əsas və yüksəkdə tutduğu mövzudur. Əsərlərində istifadə etdiyi aforizmlər, atalar sözləri, hikmətli kəlamlar Nizami yaradıcılığını həqiqi inciyə çevirib.
Kitabda Azərbaycanın Atabəylər dövründə incəsənətin bütün sahələrinə verilən qiymət, söz-sənət-musiqi ustaları, ifaçılıq, saray və meydanlarda göstərilən tamaşalar, musiqi alətləri, muğam növləri, təsviri sənət və memarlıq haqqında dahi mütəfəkkir Nizami Gəncəvinin seçilmiş kəlamları, əsərlərindən nümunələr toplanıb.
Nizami Gəncəvinin “Xəmsə” əsəri təkcə Azərbaycanın deyil, həm də dünya ədəbiyyatına zəngin bir irs olaraq daxil olub. “Sirlər xəzinəsi", “İsgəndərnamə”, “Xosrov və Şirin”, “Leyli və Məcnun”, “Yeddi gözəl” əsərlərindən ibarət olan bu toplu “Beş xəzinə” mənasını verir. Nizami Gəncəvinin “Xəmsə”sinə daxil olan əsərləri poeziyaya yeni nəfəs gətirərək, Nizami ədəbi məktəbini yaradıb. Şərqin Əmir Xosrov Dəhləvi, Əbdürrəhman Cami, Əlişir Nəvai, Məhəmməd Füzuli kimi sənətkarları onu ustad biliblər və Nizami əsərləri mövzusuna dəfələrlə müraciət edərək, ədəbiyyata möhtəşəm sənət əsərləri bəxş ediblər.
Dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvinin dünya şöhrətli “Xəmsə” əsərinin sonuncu poeması “İskəndərnamə”dir. Bu son əsərində dahi şair ömrü boyu arzuladığı, həyatda görmək istədiyi ideal cəmiyyəti təsvir etmişdir. və Poema iki hissədən ibarətdir: “Şərəfnamə” və “İqbalnamə”. “Şərəfnamə”də İskəndərin elm və siyasət aləmində böyük nailiyyətləri göstərilir. Onun tərbiyəsi, təhsili, hökmdarlığı və yürüşlərindən ətraflı məlumat verilir. İskəndərin kamil bir insan, müdrik alim və filosof kimi təsvir olunduğu “İqbalnamə”də şair ictimai-fəlsəfi düşüncələrə üstünlük vermiş, insan ağlının təntənəsindən bəhs etmişdir.
Bu hekayə “Yeddi gözəl” poemasının motivləri əsasında hazırlanıb, adından da göründüyü kimi nağıl janrındadır. Dahi mütəfəkkir “Artıq tamah baş yarar” atalar sözünə istinadən yazdığı bu nağıl-hekayəsində insanları öz nəfsinə hakim olmağa, tamahının quluna çevrilməməyə, Uca Tanrıya güvənərək yalnız öz əlinin əməyinə, alın tərinə yer verməyə çağırıb.
Bu əsər Nizami Gəncəvinin “Yeddi gözəl” əsərindən götürülmüş ibrətamiz bir hekayədir. “Yeddi gözəl” əsərində Sasani padşahlarından Bəhram Gurun maraqlı sərgüzəştlərindən bəhs edilir. Bəzən bu əsərə “Bəhramnamə” də deyirlər. Əsərin ən maraqlı hissəsi Bəhram Gurla Fitnə adlı bir qız arasında baş verən hadisədir. Böyük şair “Fitnə” əsərində həyatda heç bir şeyin mümkünsüz olmadığını, çalışmaqla, zəhməti adətə çevirməklə hər bir çətinliyə qalib gəlməyin mümkün olduğunu göstərib.
Öz əsərlərində daim hikmətli sözlərə, atalar sözlərinə, aforizmlərə önəmli yer verən Nizami Gəncəvi “Məxnəzül-əsrar” əsərində də bu ənənəni saxlayıb. Həmçinin, “Qurani-Kərim"dən örnəklər gətirilib ki, bu nümunələr ərəb dilində olduğu üçün tərcümədə mənası itməməsi məqsədi ilə olduğu kimi saxlanılıb.
“Sirlər xəzinəsi” əsəri Nizami Gəncəvinin “Xəmsə” toplusunun ilk poemasıdır. Bu poemanın fikir dünyası sahilsiz bir ümman, sənətkarlığı ümmansız bir dünyadır. Şair bu əsərdə kainatın, təbiətin, insan həyatının sirlərindən söhbət açır, insanı dinə, imana, insanlığa çağırır. Uzun illər ərzində əsər dəfələrlə tərcümə olunub. Şair bu poemasında öz dövrünün geniş bədii mənzərəsini yaradıb, dürlü mətləblərdən danışıb, müxtəlif təbəqələrin həyatından söhbət açıb. Əfsanəvi tarixi şəxsiyyətlərdən tutmuş, sadə kasıb xalqın nümayəndələrinə qədər hər kəs burada öz yerini tutub.
Bizlərə “Divani-Nizami” əsərinin yalnız bir hissəsi gəlib çatmışdır, təəssüf ki, “Xədviyyə” adlanan hissəsi indiyədək tapılmayıb. Kitabda ədəbiyyat tariximizdə ilk dəfə olaraq «Divani” hissəsində Nizami Gəncəvinin öz ana dilimizdə yazdığı şeirləri toplanıb, çap edilib.
Böyük ədibin “Yeddi gözəl” əsərində qarşısına qoyduğu əsas məqsəd bədii obrazlar və misallarla cahil padşahları, tamahkar, qəddar saray xadimlərini, zalım vəzirlər, riyakar alimlər, saxtakarlar və s. bu kimi cəmiyyətin nöqsanlarını açıb xalqa göstərmək və bunların aradan qaldırılması yollarını axtarmaq, həmçinin müsbət qəhrəmanları təbliğ etmək, onların simasında qüdrət, mərdlik və əzəməti göstərmək olub.
“Xosrov və Şirin” əsəri Nizami Gəncəvinin “Xəmsə” toplusunun ikinci poemasıdır. “Xosrov və Şirin” əsəri sadəcə sevgi hekayəsi deyildir, burada sevgi ən zəngin psixoloji və ictimai bir kateqoriya olaraq dərindən təhlil edilib və fəlsəfi bir yüksəkliyə qaldırılıb. Dövrün ictimai, siyasi problemləri, əxlaqi-etik qaydaları poemada öz geniş əksini tapmışdır. Dövlətin ağıl və ədalətlə idarə edilməsi, qadın ləyaqətinin ucalığı, təmiz əxlaq, insan qüdrətinə inam, sənət və sənətkara məhəbbət əsər boyu şairin izlədiyi məsələlərdəndir.
Dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvinin dünya şöhrətli “Xəmsə” əsərinin sonuncu poeması “İskəndərnamə”dir. Bu son əsərində dahi şair ömrü boyu arzuladığı, həyatda görmək istədiyi ideal cəmiyyəti təsvir etmişdir. və Poema iki hissədən ibarətdir: “Şərəfnamə” və “İqbalnamə”. İskəndərin kamil bir insan, müdrik alim və filosof kimi təsvir olunduğu “İqbalnamə”də şair ictimai-fəlsəfi düşüncələrə üstünlük vermiş, insan ağlının təntənəsindən bəhs etmişdir.
“Xəmsə” əsərinin sonuncu poeması olan “İskəndərnamə” iki hissədən ibarətdir: “Şərəfnamə” və “İqbalnamə”. “Şərəfnamə”də İskəndərin elm və siyasət aləmində böyük nailiyyətləri göstərilir. Onun tərbiyəsi, təhsili, hökmdarlığı və yürüşlərindən ətraflı məlumat verilir.
“Xosrov və Şirin” əsəri Nizami Gəncəvinin “Xəmsə” toplusunun ikinci poemasıdır. “Xosrov və Şirin” əsəri sadəcə sevgi hekayəsi deyildir, burada sevgi ən zəngin psixoloji və ictimai bir kateqoriya olaraq dərindən təhlil edilib və fəlsəfi bir yüksəkliyə qaldırılıb. Dövrün ictimai, siyasi problemləri, əxlaqi-etik qaydaları poemada öz geniş əksini tapmışdır. Dövlətin ağıl və ədalətlə idarə edilməsi, qadın ləyaqətinin ucalığı, təmiz əxlaq, insan qüdrətinə inam, sənət və sənətkara məhəbbət əsər boyu şairin izlədiyi məsələlərdəndir.
“Sirlər xəzinəsi” əsəri Nizami Gəncəvinin “Xəmsə” toplusunun ilk poemasıdır. Bu poemanın fikir dünyası sahilsiz bir ümman, sənətkarlığı ümmansız bir dünyadır. Şair bu əsərdə kainatın, təbiətin, insan həyatının sirlərindən söhbət açır, insanı dinə, imana, insanlığa çağırır. Uzun illər ərzində əsər dəfələrlə tərcümə olunub. Şair bu poemasında öz dövrünün geniş bədii mənzərəsini yaradıb, dürlü mətləblərdən danışıb, müxtəlif təbəqələrin həyatından söhbət açıb. Əfsanəvi tarixi şəxsiyyətlərdən tutmuş, sadə kasıb xalqın nümayəndələrinə qədər hər kəs burada öz yerini tutub.
Dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvinin dünya şöhrətli “Xəmsə” əsərinin dördüncü poeması “Yeddi gözəl” əsəridir. Burada şair bədii obrazlar və misallarla cahil padşahları, tamahkar, qəddar saray xadimlərini, zalım vəzirlər, riyakar alimlər, saxtakarları və s. bu kimi cəmiyyətin nöqsanlarını açıb xalqa göstərmiş və aradan qaldırılması yollarını axtarmış, həmçinin müsbət qəhrəmanları təbliğ etmiş, onların simasında qüdrət, mərdlik və əzəməti təbliğ etmişdir. Əsər duyğu və məzmundan başqa həm də bədii xüsusiyyətləri, stili və kolorit cəhətdən olduqca zəngindir.
Kitab Azərbaycan ədəbiyyatı tarixində özünəməxsus yer tutur. “Xosrov və Şirin” əsəri sadəcə sevgi hekayəsi deyildir, burada sevgi ən zəngin psixoloji və ictimai bir kateqoriya olaraq dərindən təhlil edilib və fəlsəfi bir yüksəkliyə qaldırılıb. Dövrün ictimai, siyasi problemləri, əxlaqi-etik qaydaları poemada öz geniş əksini tapmışdır. Dövlətin ağıl və ədalətlə idarə edilməsi, qadın ləyaqətinin ucalığı, təmiz əxlaq, insan qüdrətinə inam, sənət və sənətkara məhəbbət əsər boyu şairin izlədiyi məsələlərdəndir.
“Leyli və Məcnun” əsəri “Xəmsə”nin üçüncü poemasıdır. Bu əsərdə dahi Nizami iki gəncin nakam məhəbbətindən bəhs edib, onların məhəbbətinə öz bədii qələmi ilə çalarlar, rənglər qatıb, bu məhəbbəti bədii yüksəkliyə qaldırıb. Həmçinin, şair Leyli və Məcnun obrazlarının timsalında öz dövrünün insanlarının cahilliyi, acgözlüyü, qəddarlığı ucbatından gənclərin bədbəxtliyi, həyatının, arzularının məhv olmasını özünəməxsus şəkildə təqdim edə bilib.
Dahi Nizami Gəncəvi “Xəmsə” və “Divani” toplumundan başqa çox sayda hekayələr, nağıllar, qəsidələr, hikmətli sözlər, şeirlər, rübailər, qəzəllər yazıb. Bu kitabda böyük mütəfəkkirin lirik şeirləri, qəzəl və rübailəri toplanib. Yüksək sənətkarlıqla qələmə alınan əsərləri dahi Nizamidən bizlərə qalan dəyərli incilər, zəngin xəzinədir.
Azərbaycan xalqının bəşəriyyətə bəxş etdiyi dahi sənətkar Nizami Gəncəvinin “Xəmsə” toplusu təkcə Azərbaycanda deyil, bütün dünyada məşhurdur. 13 əsrdən daha artıq bir müddətdir ki, ədibin əsərləri dünya bədii söz xəzinəsinin incisi kimi sənət sərraflarının diqqətini cəlb edir. Kitaba “Xəmsə”yə daxil olan “Sirlər xəzinəsi”, “Xosrov və Şirin”, “Leyli və Məcnun” əsərlərindən ixtisarla parçalar daxil edilib. Nizami əsərlərində qaldırdığı bədii ideyalarla bir-birini əvəz edən bütün nəsillərin, eləcə də bizim mənəvi müasirimizdir.
Dünya şöhrətli sənətkar Nizami Gəncəvi əlçatmaz bir sənət zirvəsindədir. Sözü, sənəti, bizlərə gəlib çatmış hikmət inciləri bu gün də öz ruhu, sambalı, müdrikliyi ilə aktualdır. Kitab dahi sənətkarın yazdığı rübailər, qəsidələr, qəzəllərin toplandığı növbəti nəşrdir.
Kitabda “Xəmsə”yə daxil olan “İskəndərnamə” poemasından İskəndərin Bərdəyə gəlişi və Nüşabə ilə görüşməsi səhnəsi verilib. Bu səhnədə gənclərə örnək olacaq bir çox hikmətlər vardır.
Kitabda Kərpickəsən qocanın bir cavanla hekayəti verilib. Hekayədə kərpickəsən qocanın timsalında heç kimə möhtac olmaq istəməyən, ömrünün sonunacan yalnız öz əlinin əməyi ilə yaşayan və mənasız həyat tərzi sürən insanlara nümunə olan bir çox zəhmətkeş insanların ümumiləşdirilmiş obrazı təqdim edilib.
Nizami Gəncəvinin dünya şöhrətli “Xəmsə” əsərinin beş incisindən biri də “Yeddi gözəl” poemasıdır. Poemada Bəhram şahın hərəmxanasındakı xanımların, dünyanın müxtəlif ölkələrindən olan yeddi gözəlinin hekayəti haqqında bəhs edilib. Hər bir gözəl xanımın hekayəti ayrı-ayrı bölmələrdə yer alıb. Poemadan ixtisarla verilmiş “Slavyan gözəlinin hekayəti” Nizami yaradıcılığının ənənəsinə uyğun olaraq, bu hekayə doğruluq, sözünün ağası olmaq, mərdlik, təmiz sevgi, pak və ülvi hissləri təbliğ edərək gənclərə bir örnəkdir.
Kitab Azərbaycan ədəbiyyatı tarixində özünəməxsus yer tutur. “Xosrov və Şirin” əsəri sadəcə sevgi hekayəsi deyildir, burada sevgi ən zəngin psixoloji və ictimai bir kateqoriya olaraq dərindən təhlil edilib və fəlsəfi bir yüksəkliyə qaldırılıb. Dövrün ictimai, siyasi problemləri, əxlaqi-etik qaydaları poemada öz geniş əksini tapmışdır. Dövlətin ağıl və ədalətlə idarə edilməsi, qadın ləyaqətinin ucalığı, təmiz əxlaq, insan qüdrətinə inam, sənət və sənətkara məhəbbət əsər boyu şairin izlədiyi məsələlərdəndir.
Nizami Gəncəvinin “Şah və xidmətçi” hekayəsi zalım bir şah və onun ağıllı xidmətçisi haqqında olan ibrətamiz əsəridir. Əsərdə hadisələr şahın ona uzun illər boyu sədaqətlə, vicdanla xidmət göstərmiş xidmətçisinin əməyinə qarşılıq olaraq, ona yaxşılıq etmək əvəzinə edam olunması qərarından və bu vəziyyətdə sağ qalan xidmətçidən bəhs edir. Dahi şair xidmətçi və padşah personajlarını qələmə almaqla, dövrünün hökmdarları və onun ətrafının nə qədər nankor, qədirbilməz olduğunu vurğulamağa çalışırdı.
Dahi Nizami Gəncəvinin “Xəmsə” toplusu təkcə Azərbaycanda deyil, bütün dünyada məşhurdur. On üç əsrdən daha artıq bir müddətdir ki, ədibin əsərləri dünya bədii söz xəzinəsinin incisi kimi sənət sərraflarının diqqətini cəlb edib. “Poemalar” kitabına “Xəmsə”yə daxil olan “Sirlər xəzinəsi”, “Xosrov və Şirin”, “Leyli və Məcnun” əsərlərindən ixtisarla parçalar verilib. Nizami əsərlərində qaldırdığı bədii ideyalarla biri-birini əvəz edən bütün nəsillərin mənəvi müasiridir.
Nizami Gəncəvinin dünya şöhrətli “Xəmsə” əsərinin beş incisindən biri də “Yeddi gözəl” poemasıdır. Poemadan ixtisarla verilmiş “Xarəzm gözəlinin hekayəti”ndə Xarəzm şahzadəsi Nazpərinin hekayəsi təqdim edilib. Burada Nizami Gəncəvinin mənsub olduğu xalqın çətinliklərdən keçərək, dirilik suyuna çatmaq üçün yaşadığı iztirabları poetik şəkildə təsvir edilib.
Nizami Gəncəvinin dünya şöhrətli “Xəmsə” əsərinin beş incisindən biri də “Yeddi gözəl” poemasıdır. Poemadan ixtisarla verilmiş “Türküstan gözəlinin hekayəti” Bəhram şahın başına gələn maraqlı əhvalatlardan bəhs edir.
Nizami Gəncəvinin dünya şöhrətli “Xəmsə” əsərinin beş incisindən biri də “Yeddi gözəl” poemasıdır. Poemadan ixtisarla verilmiş “İran gözəlinin hekayəti”ndə İran gözəli Dürüstünün Bəhram şaha nəql etdiyi vicdanlı bir gəncin əhvalatından bəhs edilir.
Nizami Gəncəvinin dünya şöhrətli “Xəmsə” əsərinin beş incisindən biri də “Yeddi gözəl” poemasıdır. Poemadan ixtisarla verilmiş “Məqrib gözəlinin hekayəti”ndə Azəryun adlı gözəl tərəfindən Misir ölkəsində Mahan adlı yaraşıqlı, gənc tacirin başına gələn ibrətamiz əhvalatından bəhs edilir.
Nizami Gəncəvinin dünya şöhrətli “Xəmsə” əsərinin beş incisindən biri də “Yeddi gözəl” poemasıdır. Poemadan ixtisarla verilmiş “Bizans gözəlinin hekayəti”ndə Humay adlı gözəl tərəfindən Xeyir və Şər adlı iki gənc oğlanın başına gələn ibrətamiz əhvalatdan bəhs edilir.
Dahi Nizami ölməz əsərlərində Azərbaycan xalqının atalar sözlərindən geniş şəkildə istifadə etmiş, dərin zəkasının məhsulu olan bir çox beytləri sonralar atalar sözləri məqamında işlənmişdir. Nizami bütün poemalarında istər müəllif sözlərində, istərsə də qəhrəmanların dilindən verdiyi beytlərdə həyatın müxtəlif sahələrinə dair, öz dövrünün ictimai, siyasi, əxlaqi normalarına müvafiq çox dərin mənalı fikirlər irəli sürmüşdür. Kitabda şairin müxtəlif mövzularda hikmətli sözləri, nəsihətləri yer almışdır.
Kitab Azərbaycan ədəbiyyatı tarixində özünəməxsus yer tutur. “Xosrov və Şirin” əsəri sadəcə sevgi hekayəsi deyildir, burada sevgi ən zəngin psixoloji və ictimai bir kateqoriya olaraq dərindən təhlil edilib və fəlsəfi bir yüksəkliyə qaldırılıb. Dövrün ictimai, siyasi problemləri, əxlaqi-etik qaydaları poemada öz geniş əksini tapmışdır. Dövlətin ağıl və ədalətlə idarə edilməsi, qadın ləyaqətinin ucalığı, təmiz əxlaq, insan qüdrətinə inam, sənət və sənətkara məhəbbət əsər boyu şairin izlədiyi məsələlərdəndir.
Nizami Gəncəvi bütün əsərlərində olduğu kimi “İlin fəsilləri” hekayəsində də gözəllikləri çox dolğun formada tərənnüm edib. Hekayədə ilin bütün fəsilləri öz xüsusiyyətləri ilə gözümüzün qarşısından keçir. Hekayəni oxuduqca hər zaman bizə adi görünən fəsilləri, əslində Allah tərəfindən insana verilmiş bir şərait, bir gözəllik və fürsət olduğunu dəyərləndiririk.
Dahi Nizami ölməz əsərlərində Azərbaycan xalqının atalar sözlərindən geniş şəkildə istifadə etmiş, dərin zəkasının məhsulu olan bir çox beytləri sonralar atalar sözləri məqamında işlənmişdir. Nizami bütün poemalarında istər müəllif sözlərində, istərsə də qəhrəmanların dilindən verdiyi beytlərdə həyatın müxtəlif sahələrinə dair, öz dövrünün ictimai, siyasi, əxlaqi normalarına müvafiq çox dərin mənalı fikirlər irəli sürmüşdür. Kitabda şairin müxtəlif mövzularda hikmətli sözləri, nəsihətləri yer almışdır.
Kitaba dahi Nizaminin “Sirlər xəzinəsi” əsəri əsasında yazılmış bir neçə hekayə daxil edilib. Kitabdakı “İki bayquşun söhbəti”, “Süleyman şah və əkinçi”, “Yaralı oğlan” hekayələri bütün nəsillər üçün örnək ola biləcək məna aşılayır. Hekayələrdə zülmkarlara nifrət, halal zəhmət, haqq-ədalət kimi süjet xətti tərənnüm edilir.
Nizaminin romantik destanı Hüsrev ile Şirin, beş mesnevinin bir araya getirilmesinden oluşmuş Hamseden bir destandır. Dünya edebiyatının temel eserlerinden sayılır ve dünyanın birçok diline çevrilmiştir. Destanda yaşam, birbirinden çok uzakta olan bu iki genci, aşkın sihirli şerbeti ile bağlamıştır. Bu aşk, derin bir özleme ve kavuşma arzusuna dönüşür. Devletin akıl ve adaletle yönetimi, kadın onuru, saf ahlak, insan gücüne inanç, sanat ve sanatçı sevgisi şairin eser boyunca takip ettiği konular arasındadır.
Bu kitap, Nizami Gencevi “Hamse”sinin son kitabıdır. Türk edebiyatında, müstakil bir mesnevi olarak ilk defa Nizami tarafından yazılmış ve daha sonraki çağlarda kaleme alınan İskendernameleri büyük oranda etkilemiştir. Şerefname ve İkbalname adları altında iki bölümden oluşan kitap İskender’in tarihi ve efsanevi yönlerini ele aldığı için “İskendername” olarak adlandırılmaktadır. Nizami bu eserinde Hamsenin diğer mesnevilerinde olduğu gibi ideal devlet, ideal millet, ideal hükümdar arzularını net bir biçimde ifade etmiştir. İskender’in felsefî düşünceleri ile ona öğütlerde bulunan Sokrat, Eflatun ve Aristo’nun hikmetli sözleri de bu manzumede öne çıkmaktadır.
“Sırlar Hazinesi” şark edebiyatında meşhur “Hamse”nin birinci kitabıdır. Bu eserde dâhi Azerbaycan şairi Nizami Gencevi gaddar şahları, hükümdarları adaletli olmaya çağırmış, tembelleri, ikiyüzlüleri tenkit etmiş, helal emekle yaşayan sıradan insanlara yüksek muhabbetini bildirmiştir. İslam ve Türklük bilincini eserlerinde yoğun bir şekilde işleyen Nizami bu eserinde İslam ahlak ve ahkâmlarının doğru bir şekilde anlaşılması hususunda uyarılarda bulunmuş, bunun yanı sıra Peygamberin ve kendi dönemindeki insanların yaşantısıyla alakalı bilgiler vermiştir. Yaşanan haksızlıkları, adaletsizlikleri hicvetmekten çekinmeyen Nizami saray şairlerini en ağır şekilde tenkit etmiş, güce tapanlara, dalkavukluk yapanlara, inandığı tüm gerçekleri cesaretle söylemekten bir an bile çekinmemiştir. Günümüz Azerbaycan Türkçesine manzume olarak aktarılan eser, Azerbaycan Cumhuriyeti Kültür Bakanlığının katkılarıyla anlamsal ve yapısallığına dokunulmadan Türkçeye aktarılmıştır.
Yaratıcılığı ile şiire yeni bir ruh vererek şiiri sarayların mengenesinden kurtaran ve halkın servetine çeviren Nizaminin “Hamse” olarak adlandırılan beş manzumesinden dördüncüsü “Yedi Güzel” manzumesidir. Orijinal adı “Heft Peyker” olan manzume mecazi olarak “Yedi Güzel” diye adlandırılmıştır. Nizami manzumeyi 31 Temmuz 1197’de bitirmiş ve onu Marağa hükümdarı Alaaddin Körpe Arslan’a (1174-1208) ithaf etmiştir. Manzumenin mevzusu Sasani hükümdarı olan V. Behram’ın hayatı ile alakalıdır. Ancak şair onun hayatını anlatırken yaşadığı dönemle alakalı eleştirel yaklaşımlarda bulunmuş ve romantik düşüncelerle dolu bir eser yaratmıştır.
«Искендернаме» одно из интереснейших произведений великого азербайджанского поэта XII века Низами Гянджеви (1141-1209). Тема гуманного правителя, истинного отца народа, к которой Низами часто обращался в своем творчестве, получила в этой поэме свое разрешение в образе знаменитого полководца древности Александра Македонского.
”Leyla ile Mecnun” Nizamî Gencevî’nin meşhur “Hamse”sinin üçüncü kitabıdır. Genceli Nizamî halk arasında yayılagelen bu hikâyeyi kurgularken en küçük detayları dahi atlamamış, sanatın sert kanunları dairesinde işlemiş ve düzenli bir hâle getirmiştir. Nizamî, eserini oluştururken İbn-i Küteybe, Ebu Bekir Valibî ile Ebu’l-Ferec el-İsfahanî gibi Arap yazarlardan faydalansa da dağınık bir hâlde işlenen Leyla ile Mecnun hikâyesini kendi kültür hazinesiyle harmanlayarak ortaya özgün bir eser çıkarmıştır.
Leyli and Majnun is the third poem of the classic of Nizami Ganjavi. This poem is included in Khamsa and was written in 1188 in Persian. It is based on the story of the ancient Arabic legend "Layla and Majnun" about the unhappy love of the young man Qays, nicknamed "Majnun" ("The Madman"), towards beautiful Layla. The poem is dedicated to Shirvanshah Ahsitan I, and was written on his order. This poem is considered as the first literary processing of the legend.
Azerbaijani poet of genius Nizami Ganjavi rightly belongs to the pantheon of history's greatest poets and thinkers. His contributions to the trove of world culture cannot be overstated. Nizami entered history primarily as the creator of the epic-dramatic genre, a new literary trend in Oriental poetry. This book contains his aphorisms and explanations.
This work is an instructive story taken from Nizami Ganjavi's "Seven Beauties". The "Seven Beauties" tells about the interesting adventures of the Sassanid kings Bahram Gur. The most interesting part of the work is the incident between Bahram Gur and a girl named Fitna. In "Fitna", the great poet showed that nothing is impossible in life, that it is possible to overcome any difficulty by working and making hard work a habit.
Leyli and Majnun is the third poem of the classic of Nizami Ganjavi. This poem is included in Khamsa and was written in 1188 in Persian. It is based on the story of the ancient Arabic legend "Layla and Majnun" about the unhappy love of the young man Qays, nicknamed "Majnun" ("The Madman"), towards beautiful Layla. The poem is dedicated to Shirvanshah Ahsitan I, and was written on his order. This poem is considered as the first literary processing of the legend.
The story of the Seven Princesses, the most important part of the “Haft Paykar” (The Seven Beauties) by the Azerbaijani poet Nizami (1141-1202) a precious jewel of oriental narrative art, to be compared only with the most beautiful stories out of Thousand and one Nights. on the seven days of one week each of the seven princesses tells her tale to King Bahram, their husband, each tale being of the same magical beauty as the miniatures which illustrate the book. Each of the princesses comes from a different country, each has been born under a different star and lives in a different coloured pavilion of the Royal Palace. The symbolic meaning of their stars and of the colours of their pavilions is artfully interwoven with their stories which are meaningfully connected with each other.
Составление, научная подготовка текстов, комментарии и словарь Рустама Алиева Неувядаемые творения Низами, выразившие гуманистические идеалы, любовь к человеку, стремление к свободе, правде и справедливости, еще при жизни снискали ему широчайшее признание. На протяжении восьми столетий народы разных стран поколение за поколением со все возрастающим интересом читают его поэтические шедевры.
Поэма «Хосров и Ширин» написана поэтом в 1181 году. Содержание поэмы всепоглощающая любовь. «Все ложь, одна любовь указ беспрекословный, и в мире все игра, что вне игры любовной… кто станет без любви, да внемлет укоризне: он мертв, хотя б стократ он был исполнен жизни». По сути – это суфийское произведение, аллегорически изображающее стремление души к Богу; но чувства изображены настолько живо, что неподготовленный читатель даже не замечает аллегории, воспринимая поэму как романтическое любовное произведение. Сюжет взят из древней легенды, описывающей множество приключений.
Третья по счету поэма великого азербайджанского классика поэзии Низами Гянджави, из его пятерицы «Хамсе», написанная в 1188 году на персидском языке. В ее основе сюжет старинной арабской легенды «Лейли и Меджнун», о несчастной любви юноши Кейса, прозванного «меджнун» (безумец), к красавице Лейли. Поэма посвящена Ширваншаху Ахситану I, но чьему заказу и была написана. Эта поэма считается самым известным персидским изложением сказания о Лейли и Меджнуне, а также является первой литературной обработкой легенды.
"Семь красавиц" - четвертая поэма Низами из его бессмертной "Пятерицы" - значительно отличается от других поэм. В нее, наряду с описанием жизни и подвигов древнеиранского царя Бахрама, включены сказочные новеллы, рассказанные семью женами Бахрама -семью царевнами из семи стран света, живущими в семи дворцах, каждый из которых имеет свой цвет, соответствующий определенному дню недели. Символика и фантастические элементы новел переплетаются с описаниями реальной действительности. Как и в других поэмах, Низами в "Семи красавицах" проповедует идеалы справедливости и добра.
Своеобразный итог творчества поэта. Поэма переведена на азербайджанский язык Абдуллой Шаигом. Она состоит из двух частей: "Шараф-наме ("Книга славы") и "Игбал-наме "("Книга судьбы" ). Именно в этой поэме с наибольшей полнотой и глубиной отразились общественные идеалы и философские воззрения Низами. Поэтический образ Искендера отличается от исторического прототипа Александра Македонского и представляет собой тип идеального правителя.
Искендер-наме – последняя поэма знаменитой «Пятерицы» («Хамсэ») гениального азербайджанского поэта Низами Гянджеви. Это наиболее крупное произведение поэта и его наиболее значительный вклад в сокровищницу мировой литературы. В этой поэме нашли самое полное и яркое выражение общественные и философские взгляды Низами, его блестящее поэтическое мастерство. По широте замысла, охвату событий, по глубине и богатству мысли «Искендер-наме» является одним из непревзойденных произведений мировой литературы. В первой части поэмы – «Шараф-наме» - Низами повествует о военных походах полководца Александра Македонского и его подвигах. Во второй части – «Икбал-наме» - основное место занимают общественно-политические и философские вопросы.
Поэма «Сокровищница тайн» («Махзан ал-асрар») занимает особое место в бессмертной «Пятерице». Будучи первой из поэм Низами, она отличается от его последующих эпических произведений прежде всего своей структурой, композицией и дидактической формой, избранной для выражения мыслей автора.
Стихотворение для детей младшего школьного возраста Гянджеви Низами (обработка для детей: Абдуллы Шаика) с иллюстрациями Народного художника Азербайджанской ССР Власова Михаила Александровича.
В сказке рассказывается об отважном греческом шахе Искендере, который скрывал от всех, что у него росли рога. Но и об этой тайне узнал чабан и рассказал откуда он разузнал тайну шаха.
Dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvinin təqdim olunan 2 cildliyinə şairin 5 poemadan ibarət “Xəmsə”si və lirik şeirləri daxil edilib. I cild “Sirlər Xəzinəsi”, “Xosrov və Şirin”, “Leyli və Məcnun” poemalarından və şairin lirik şeirlərindən ibarətdir.
Dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvinin təqdim olunan 2 cildliyinə şairin 5 poemadan ibarət “Xəmsə”si və lirik şeirləri daxil edilib. II cild “Yeddi gözəl” və “İskəndərnamə” poemalarından ibarətdir.
Kitabda dahi Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvinin “Kərpickəsən kişinin dastanı” hekayəsi verilib. Hekayədə kərpickəsən qocanın timsalında heç kimə möhtac olmaq istəməyən, ömrünün sonunacan yalnız öz əlinin əməyi ilə yaşayan və mənasız həyat tərzi sürən insanlara nümunə olan bir çox zəhmətkeş insanların ümumiləşdirilmiş obrazı təqdim edilib.
Bu əsər Nizami Gəncəvinin “Yeddi gözəl” əsərindən götürülmüş ibrətamiz bir hekayədir. “Yeddi gözəl” əsərində Sasani padşahlarından Bəhram Gurun maraqlı sərgüzəştlərindən bəhs edilib. Əsərin ən maraqlı hissəsi Bəhram Gurla Fitnə adlı bir qız arasında baş verən hadisədir. Böyük şair “Fitnə” əsərində həyatda heç bir şeyin mümkünsüz olmadığını, çalışmaqla, zəhməti adətə çevirməklə hər bir çətinliyə qalib gəlməyin mümkün olduğunu göstərib.
Dahi şairin “Yeddi gözəl” əsərində qarşısına qoyduğu əsas məqsəd bədii obrazlar və misallarla cahil padşahları, tamahkar, qəddar saray xadimlərini, zalım vəzirləri, riyakar alimləri, saxtakarları və s. bu kimi cəmiyyətin nöqsanlarını açıb xalqa göstərmək və aradan qaldırılması yollarını axtarmaqdan ibarət idi. Əsərdə həmçinin müsbət qəhrəmanlar təbliğ edilmiş, onların simasında qüdrət, mərdlik və əzəmət kimi dəyərli keyfiyyətlər göstərilmişdir. Əsər duyğu və məzmundan başqa həm də bədii xüsusiyyətləri, stili və kolorit cəhətdən olduqca zəngindir.
Nizami Gəncəvinin bu əsəri bir az nağıl, bir az satirik, bir az da siyasi motivdə yazılıb. Əslində dahi şair ətrafındakı haqsızlıqları, saray adamlarının, padşahın, vəzirlərin xalqa necə zülm etdiyini təsvir etmişdir. Zalım, qəddar, qudurğan padşahları, onun ətrafında fırlanan yalançı, xəyanətkar, hiyləgər əlaltılarını sadə bir çoban vasitəsilə bir qədər satirik formada qələmə alıb.
Nizami Gəncəvinin “Simnar” hekayəsi böyük şairin yaşadığı cəmiyyətdə gördüyü ibrətamiz hadisələrdən biri idi. Əsərdə gözəl bir saray tikən Simnar ustanın Neman şah tərəfindən ustaya təşəkkür, zəhmət haqqı, hədiyyələr vermək əvəzinə onu sarayın başından yerə atdırıb öldürməsi dahi şairin haqsızlıqla apara biləcəyi mübarizəsi kimi təsvir edilmişdir.
Nizami Gəncəvinin “Xeyir və Şər” əsəri adından da göründüyü kimi xeyirlə şərin qarşılıqlı müqayisəsindən bəhs edir. Xeyir adlı bir gənc əsərin əsas personajlarından biri olaraq hər bir hərəkətində ədalətli, sözündə doğru olsa da, əksinə Şər adlı gənc bir o qədər xain, yalançı və nankordur. Şair bu iki personaj vasitəsi ilə cəmiyyətdə gördüyü insanları oxucularına kənardan göstərərək, kimin daha doğru olduğunu, insanların Xeyirə, yoxsa Şərə bənzəmək istəyəcəkləri məsələləri ortaya qoyurdu.
Nizami Gəncəvinin “Xeyir və Şər” əsəri adından da göründüyü kimi xeyirlə şərin qarşılıqlı müqayisəsindən bəhs edir. Xeyir adlı bir gənc əsərin əsas personajlarından biri olaraq hər bir hərəkətində ədalətli, sözündə doğru olsa da, əksinə Şər adlı gənc bir o qədər xain, yalançı və nankordur. Şair bu iki personajın vasitəsi ilə cəmiyyətdə gördüyü insanları oxucularına kənardan göstərərək, kimin daha doğru olduğunu, insanların Xeyirə, yoxsa Şərə bənzəmək istəyəcəkləri məsələləri ortaya qoyurdu.
“İncilər” toplusunda dahi ustadın düşünən, yaradan, sevən, sevilən, bəzən məğlub, bəzən qalib olan, haqq-ədalət axtarışında olan insan amili əsas və yüksəkdə tutduğu mövzudur. Əsərlərində istifadə etdiyi aforizmlər, atalar sözləri, hikmətli kəlamlar Nizami yaradıcılığını həqiqi inciyə çevirib.
Kitabda Azərbaycanın Atabəylər dövründə incəsənətin bütün sahələrinə verilən qiymət, söz-sənət-musiqi ustaları, ifaçılıq, saray və meydanlarda göstərilən tamaşalar, musiqi alətləri, muğam növləri, təsviri sənət və memarlıq haqqında dahi mütəfəkkir Nizami Gəncəvinin seçilmiş kəlamları, əsərlərindən nümunələr toplanıb.
Nizami Gəncəvinin “Xəmsə” əsəri təkcə Azərbaycanın deyil, həm də dünya ədəbiyyatına zəngin bir irs olaraq daxil olub. “Sirlər xəzinəsi", “İsgəndərnamə”, “Xosrov və Şirin”, “Leyli və Məcnun”, “Yeddi gözəl” əsərlərindən ibarət olan bu toplu “Beş xəzinə” mənasını verir. Nizami Gəncəvinin “Xəmsə”sinə daxil olan əsərləri poeziyaya yeni nəfəs gətirərək, Nizami ədəbi məktəbini yaradıb. Şərqin Əmir Xosrov Dəhləvi, Əbdürrəhman Cami, Əlişir Nəvai, Məhəmməd Füzuli kimi sənətkarları onu ustad biliblər və Nizami əsərləri mövzusuna dəfələrlə müraciət edərək, ədəbiyyata möhtəşəm sənət əsərləri bəxş ediblər.
Dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvinin dünya şöhrətli “Xəmsə” əsərinin sonuncu poeması “İskəndərnamə”dir. Bu son əsərində dahi şair ömrü boyu arzuladığı, həyatda görmək istədiyi ideal cəmiyyəti təsvir etmişdir. və Poema iki hissədən ibarətdir: “Şərəfnamə” və “İqbalnamə”. “Şərəfnamə”də İskəndərin elm və siyasət aləmində böyük nailiyyətləri göstərilir. Onun tərbiyəsi, təhsili, hökmdarlığı və yürüşlərindən ətraflı məlumat verilir. İskəndərin kamil bir insan, müdrik alim və filosof kimi təsvir olunduğu “İqbalnamə”də şair ictimai-fəlsəfi düşüncələrə üstünlük vermiş, insan ağlının təntənəsindən bəhs etmişdir.
Bu hekayə “Yeddi gözəl” poemasının motivləri əsasında hazırlanıb, adından da göründüyü kimi nağıl janrındadır. Dahi mütəfəkkir “Artıq tamah baş yarar” atalar sözünə istinadən yazdığı bu nağıl-hekayəsində insanları öz nəfsinə hakim olmağa, tamahının quluna çevrilməməyə, Uca Tanrıya güvənərək yalnız öz əlinin əməyinə, alın tərinə yer verməyə çağırıb.
Bu əsər Nizami Gəncəvinin “Yeddi gözəl” əsərindən götürülmüş ibrətamiz bir hekayədir. “Yeddi gözəl” əsərində Sasani padşahlarından Bəhram Gurun maraqlı sərgüzəştlərindən bəhs edilir. Bəzən bu əsərə “Bəhramnamə” də deyirlər. Əsərin ən maraqlı hissəsi Bəhram Gurla Fitnə adlı bir qız arasında baş verən hadisədir. Böyük şair “Fitnə” əsərində həyatda heç bir şeyin mümkünsüz olmadığını, çalışmaqla, zəhməti adətə çevirməklə hər bir çətinliyə qalib gəlməyin mümkün olduğunu göstərib.
Öz əsərlərində daim hikmətli sözlərə, atalar sözlərinə, aforizmlərə önəmli yer verən Nizami Gəncəvi “Məxnəzül-əsrar” əsərində də bu ənənəni saxlayıb. Həmçinin, “Qurani-Kərim"dən örnəklər gətirilib ki, bu nümunələr ərəb dilində olduğu üçün tərcümədə mənası itməməsi məqsədi ilə olduğu kimi saxlanılıb.
“Sirlər xəzinəsi” əsəri Nizami Gəncəvinin “Xəmsə” toplusunun ilk poemasıdır. Bu poemanın fikir dünyası sahilsiz bir ümman, sənətkarlığı ümmansız bir dünyadır. Şair bu əsərdə kainatın, təbiətin, insan həyatının sirlərindən söhbət açır, insanı dinə, imana, insanlığa çağırır. Uzun illər ərzində əsər dəfələrlə tərcümə olunub. Şair bu poemasında öz dövrünün geniş bədii mənzərəsini yaradıb, dürlü mətləblərdən danışıb, müxtəlif təbəqələrin həyatından söhbət açıb. Əfsanəvi tarixi şəxsiyyətlərdən tutmuş, sadə kasıb xalqın nümayəndələrinə qədər hər kəs burada öz yerini tutub.
Bizlərə “Divani-Nizami” əsərinin yalnız bir hissəsi gəlib çatmışdır, təəssüf ki, “Xədviyyə” adlanan hissəsi indiyədək tapılmayıb. Kitabda ədəbiyyat tariximizdə ilk dəfə olaraq «Divani” hissəsində Nizami Gəncəvinin öz ana dilimizdə yazdığı şeirləri toplanıb, çap edilib.
Böyük ədibin “Yeddi gözəl” əsərində qarşısına qoyduğu əsas məqsəd bədii obrazlar və misallarla cahil padşahları, tamahkar, qəddar saray xadimlərini, zalım vəzirlər, riyakar alimlər, saxtakarlar və s. bu kimi cəmiyyətin nöqsanlarını açıb xalqa göstərmək və bunların aradan qaldırılması yollarını axtarmaq, həmçinin müsbət qəhrəmanları təbliğ etmək, onların simasında qüdrət, mərdlik və əzəməti göstərmək olub.
“Xosrov və Şirin” əsəri Nizami Gəncəvinin “Xəmsə” toplusunun ikinci poemasıdır. “Xosrov və Şirin” əsəri sadəcə sevgi hekayəsi deyildir, burada sevgi ən zəngin psixoloji və ictimai bir kateqoriya olaraq dərindən təhlil edilib və fəlsəfi bir yüksəkliyə qaldırılıb. Dövrün ictimai, siyasi problemləri, əxlaqi-etik qaydaları poemada öz geniş əksini tapmışdır. Dövlətin ağıl və ədalətlə idarə edilməsi, qadın ləyaqətinin ucalığı, təmiz əxlaq, insan qüdrətinə inam, sənət və sənətkara məhəbbət əsər boyu şairin izlədiyi məsələlərdəndir.
Dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvinin dünya şöhrətli “Xəmsə” əsərinin sonuncu poeması “İskəndərnamə”dir. Bu son əsərində dahi şair ömrü boyu arzuladığı, həyatda görmək istədiyi ideal cəmiyyəti təsvir etmişdir. və Poema iki hissədən ibarətdir: “Şərəfnamə” və “İqbalnamə”. İskəndərin kamil bir insan, müdrik alim və filosof kimi təsvir olunduğu “İqbalnamə”də şair ictimai-fəlsəfi düşüncələrə üstünlük vermiş, insan ağlının təntənəsindən bəhs etmişdir.
“Xəmsə” əsərinin sonuncu poeması olan “İskəndərnamə” iki hissədən ibarətdir: “Şərəfnamə” və “İqbalnamə”. “Şərəfnamə”də İskəndərin elm və siyasət aləmində böyük nailiyyətləri göstərilir. Onun tərbiyəsi, təhsili, hökmdarlığı və yürüşlərindən ətraflı məlumat verilir.
“Xosrov və Şirin” əsəri Nizami Gəncəvinin “Xəmsə” toplusunun ikinci poemasıdır. “Xosrov və Şirin” əsəri sadəcə sevgi hekayəsi deyildir, burada sevgi ən zəngin psixoloji və ictimai bir kateqoriya olaraq dərindən təhlil edilib və fəlsəfi bir yüksəkliyə qaldırılıb. Dövrün ictimai, siyasi problemləri, əxlaqi-etik qaydaları poemada öz geniş əksini tapmışdır. Dövlətin ağıl və ədalətlə idarə edilməsi, qadın ləyaqətinin ucalığı, təmiz əxlaq, insan qüdrətinə inam, sənət və sənətkara məhəbbət əsər boyu şairin izlədiyi məsələlərdəndir.
“Sirlər xəzinəsi” əsəri Nizami Gəncəvinin “Xəmsə” toplusunun ilk poemasıdır. Bu poemanın fikir dünyası sahilsiz bir ümman, sənətkarlığı ümmansız bir dünyadır. Şair bu əsərdə kainatın, təbiətin, insan həyatının sirlərindən söhbət açır, insanı dinə, imana, insanlığa çağırır. Uzun illər ərzində əsər dəfələrlə tərcümə olunub. Şair bu poemasında öz dövrünün geniş bədii mənzərəsini yaradıb, dürlü mətləblərdən danışıb, müxtəlif təbəqələrin həyatından söhbət açıb. Əfsanəvi tarixi şəxsiyyətlərdən tutmuş, sadə kasıb xalqın nümayəndələrinə qədər hər kəs burada öz yerini tutub.
Dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvinin dünya şöhrətli “Xəmsə” əsərinin dördüncü poeması “Yeddi gözəl” əsəridir. Burada şair bədii obrazlar və misallarla cahil padşahları, tamahkar, qəddar saray xadimlərini, zalım vəzirlər, riyakar alimlər, saxtakarları və s. bu kimi cəmiyyətin nöqsanlarını açıb xalqa göstərmiş və aradan qaldırılması yollarını axtarmış, həmçinin müsbət qəhrəmanları təbliğ etmiş, onların simasında qüdrət, mərdlik və əzəməti təbliğ etmişdir. Əsər duyğu və məzmundan başqa həm də bədii xüsusiyyətləri, stili və kolorit cəhətdən olduqca zəngindir.
Kitab Azərbaycan ədəbiyyatı tarixində özünəməxsus yer tutur. “Xosrov və Şirin” əsəri sadəcə sevgi hekayəsi deyildir, burada sevgi ən zəngin psixoloji və ictimai bir kateqoriya olaraq dərindən təhlil edilib və fəlsəfi bir yüksəkliyə qaldırılıb. Dövrün ictimai, siyasi problemləri, əxlaqi-etik qaydaları poemada öz geniş əksini tapmışdır. Dövlətin ağıl və ədalətlə idarə edilməsi, qadın ləyaqətinin ucalığı, təmiz əxlaq, insan qüdrətinə inam, sənət və sənətkara məhəbbət əsər boyu şairin izlədiyi məsələlərdəndir.
“Leyli və Məcnun” əsəri “Xəmsə”nin üçüncü poemasıdır. Bu əsərdə dahi Nizami iki gəncin nakam məhəbbətindən bəhs edib, onların məhəbbətinə öz bədii qələmi ilə çalarlar, rənglər qatıb, bu məhəbbəti bədii yüksəkliyə qaldırıb. Həmçinin, şair Leyli və Məcnun obrazlarının timsalında öz dövrünün insanlarının cahilliyi, acgözlüyü, qəddarlığı ucbatından gənclərin bədbəxtliyi, həyatının, arzularının məhv olmasını özünəməxsus şəkildə təqdim edə bilib.
Dahi Nizami Gəncəvi “Xəmsə” və “Divani” toplumundan başqa çox sayda hekayələr, nağıllar, qəsidələr, hikmətli sözlər, şeirlər, rübailər, qəzəllər yazıb. Bu kitabda böyük mütəfəkkirin lirik şeirləri, qəzəl və rübailəri toplanib. Yüksək sənətkarlıqla qələmə alınan əsərləri dahi Nizamidən bizlərə qalan dəyərli incilər, zəngin xəzinədir.
Azərbaycan xalqının bəşəriyyətə bəxş etdiyi dahi sənətkar Nizami Gəncəvinin “Xəmsə” toplusu təkcə Azərbaycanda deyil, bütün dünyada məşhurdur. 13 əsrdən daha artıq bir müddətdir ki, ədibin əsərləri dünya bədii söz xəzinəsinin incisi kimi sənət sərraflarının diqqətini cəlb edir. Kitaba “Xəmsə”yə daxil olan “Sirlər xəzinəsi”, “Xosrov və Şirin”, “Leyli və Məcnun” əsərlərindən ixtisarla parçalar daxil edilib. Nizami əsərlərində qaldırdığı bədii ideyalarla bir-birini əvəz edən bütün nəsillərin, eləcə də bizim mənəvi müasirimizdir.
Dünya şöhrətli sənətkar Nizami Gəncəvi əlçatmaz bir sənət zirvəsindədir. Sözü, sənəti, bizlərə gəlib çatmış hikmət inciləri bu gün də öz ruhu, sambalı, müdrikliyi ilə aktualdır. Kitab dahi sənətkarın yazdığı rübailər, qəsidələr, qəzəllərin toplandığı növbəti nəşrdir.
Kitabda “Xəmsə”yə daxil olan “İskəndərnamə” poemasından İskəndərin Bərdəyə gəlişi və Nüşabə ilə görüşməsi səhnəsi verilib. Bu səhnədə gənclərə örnək olacaq bir çox hikmətlər vardır.
Kitabda Kərpickəsən qocanın bir cavanla hekayəti verilib. Hekayədə kərpickəsən qocanın timsalında heç kimə möhtac olmaq istəməyən, ömrünün sonunacan yalnız öz əlinin əməyi ilə yaşayan və mənasız həyat tərzi sürən insanlara nümunə olan bir çox zəhmətkeş insanların ümumiləşdirilmiş obrazı təqdim edilib.
Nizami Gəncəvinin dünya şöhrətli “Xəmsə” əsərinin beş incisindən biri də “Yeddi gözəl” poemasıdır. Poemada Bəhram şahın hərəmxanasındakı xanımların, dünyanın müxtəlif ölkələrindən olan yeddi gözəlinin hekayəti haqqında bəhs edilib. Hər bir gözəl xanımın hekayəti ayrı-ayrı bölmələrdə yer alıb. Poemadan ixtisarla verilmiş “Slavyan gözəlinin hekayəti” Nizami yaradıcılığının ənənəsinə uyğun olaraq, bu hekayə doğruluq, sözünün ağası olmaq, mərdlik, təmiz sevgi, pak və ülvi hissləri təbliğ edərək gənclərə bir örnəkdir.
Kitab Azərbaycan ədəbiyyatı tarixində özünəməxsus yer tutur. “Xosrov və Şirin” əsəri sadəcə sevgi hekayəsi deyildir, burada sevgi ən zəngin psixoloji və ictimai bir kateqoriya olaraq dərindən təhlil edilib və fəlsəfi bir yüksəkliyə qaldırılıb. Dövrün ictimai, siyasi problemləri, əxlaqi-etik qaydaları poemada öz geniş əksini tapmışdır. Dövlətin ağıl və ədalətlə idarə edilməsi, qadın ləyaqətinin ucalığı, təmiz əxlaq, insan qüdrətinə inam, sənət və sənətkara məhəbbət əsər boyu şairin izlədiyi məsələlərdəndir.
Nizami Gəncəvinin “Şah və xidmətçi” hekayəsi zalım bir şah və onun ağıllı xidmətçisi haqqında olan ibrətamiz əsəridir. Əsərdə hadisələr şahın ona uzun illər boyu sədaqətlə, vicdanla xidmət göstərmiş xidmətçisinin əməyinə qarşılıq olaraq, ona yaxşılıq etmək əvəzinə edam olunması qərarından və bu vəziyyətdə sağ qalan xidmətçidən bəhs edir. Dahi şair xidmətçi və padşah personajlarını qələmə almaqla, dövrünün hökmdarları və onun ətrafının nə qədər nankor, qədirbilməz olduğunu vurğulamağa çalışırdı.
Dahi Nizami Gəncəvinin “Xəmsə” toplusu təkcə Azərbaycanda deyil, bütün dünyada məşhurdur. On üç əsrdən daha artıq bir müddətdir ki, ədibin əsərləri dünya bədii söz xəzinəsinin incisi kimi sənət sərraflarının diqqətini cəlb edib. “Poemalar” kitabına “Xəmsə”yə daxil olan “Sirlər xəzinəsi”, “Xosrov və Şirin”, “Leyli və Məcnun” əsərlərindən ixtisarla parçalar verilib. Nizami əsərlərində qaldırdığı bədii ideyalarla biri-birini əvəz edən bütün nəsillərin mənəvi müasiridir.
Nizami Gəncəvinin dünya şöhrətli “Xəmsə” əsərinin beş incisindən biri də “Yeddi gözəl” poemasıdır. Poemadan ixtisarla verilmiş “Xarəzm gözəlinin hekayəti”ndə Xarəzm şahzadəsi Nazpərinin hekayəsi təqdim edilib. Burada Nizami Gəncəvinin mənsub olduğu xalqın çətinliklərdən keçərək, dirilik suyuna çatmaq üçün yaşadığı iztirabları poetik şəkildə təsvir edilib.
Nizami Gəncəvinin dünya şöhrətli “Xəmsə” əsərinin beş incisindən biri də “Yeddi gözəl” poemasıdır. Poemadan ixtisarla verilmiş “Türküstan gözəlinin hekayəti” Bəhram şahın başına gələn maraqlı əhvalatlardan bəhs edir.
Nizami Gəncəvinin dünya şöhrətli “Xəmsə” əsərinin beş incisindən biri də “Yeddi gözəl” poemasıdır. Poemadan ixtisarla verilmiş “İran gözəlinin hekayəti”ndə İran gözəli Dürüstünün Bəhram şaha nəql etdiyi vicdanlı bir gəncin əhvalatından bəhs edilir.
Nizami Gəncəvinin dünya şöhrətli “Xəmsə” əsərinin beş incisindən biri də “Yeddi gözəl” poemasıdır. Poemadan ixtisarla verilmiş “Məqrib gözəlinin hekayəti”ndə Azəryun adlı gözəl tərəfindən Misir ölkəsində Mahan adlı yaraşıqlı, gənc tacirin başına gələn ibrətamiz əhvalatından bəhs edilir.
Nizami Gəncəvinin dünya şöhrətli “Xəmsə” əsərinin beş incisindən biri də “Yeddi gözəl” poemasıdır. Poemadan ixtisarla verilmiş “Bizans gözəlinin hekayəti”ndə Humay adlı gözəl tərəfindən Xeyir və Şər adlı iki gənc oğlanın başına gələn ibrətamiz əhvalatdan bəhs edilir.
Dahi Nizami ölməz əsərlərində Azərbaycan xalqının atalar sözlərindən geniş şəkildə istifadə etmiş, dərin zəkasının məhsulu olan bir çox beytləri sonralar atalar sözləri məqamında işlənmişdir. Nizami bütün poemalarında istər müəllif sözlərində, istərsə də qəhrəmanların dilindən verdiyi beytlərdə həyatın müxtəlif sahələrinə dair, öz dövrünün ictimai, siyasi, əxlaqi normalarına müvafiq çox dərin mənalı fikirlər irəli sürmüşdür. Kitabda şairin müxtəlif mövzularda hikmətli sözləri, nəsihətləri yer almışdır.
Kitab Azərbaycan ədəbiyyatı tarixində özünəməxsus yer tutur. “Xosrov və Şirin” əsəri sadəcə sevgi hekayəsi deyildir, burada sevgi ən zəngin psixoloji və ictimai bir kateqoriya olaraq dərindən təhlil edilib və fəlsəfi bir yüksəkliyə qaldırılıb. Dövrün ictimai, siyasi problemləri, əxlaqi-etik qaydaları poemada öz geniş əksini tapmışdır. Dövlətin ağıl və ədalətlə idarə edilməsi, qadın ləyaqətinin ucalığı, təmiz əxlaq, insan qüdrətinə inam, sənət və sənətkara məhəbbət əsər boyu şairin izlədiyi məsələlərdəndir.
Nizami Gəncəvi bütün əsərlərində olduğu kimi “İlin fəsilləri” hekayəsində də gözəllikləri çox dolğun formada tərənnüm edib. Hekayədə ilin bütün fəsilləri öz xüsusiyyətləri ilə gözümüzün qarşısından keçir. Hekayəni oxuduqca hər zaman bizə adi görünən fəsilləri, əslində Allah tərəfindən insana verilmiş bir şərait, bir gözəllik və fürsət olduğunu dəyərləndiririk.
Dahi Nizami ölməz əsərlərində Azərbaycan xalqının atalar sözlərindən geniş şəkildə istifadə etmiş, dərin zəkasının məhsulu olan bir çox beytləri sonralar atalar sözləri məqamında işlənmişdir. Nizami bütün poemalarında istər müəllif sözlərində, istərsə də qəhrəmanların dilindən verdiyi beytlərdə həyatın müxtəlif sahələrinə dair, öz dövrünün ictimai, siyasi, əxlaqi normalarına müvafiq çox dərin mənalı fikirlər irəli sürmüşdür. Kitabda şairin müxtəlif mövzularda hikmətli sözləri, nəsihətləri yer almışdır.
Kitaba dahi Nizaminin “Sirlər xəzinəsi” əsəri əsasında yazılmış bir neçə hekayə daxil edilib. Kitabdakı “İki bayquşun söhbəti”, “Süleyman şah və əkinçi”, “Yaralı oğlan” hekayələri bütün nəsillər üçün örnək ola biləcək məna aşılayır. Hekayələrdə zülmkarlara nifrət, halal zəhmət, haqq-ədalət kimi süjet xətti tərənnüm edilir.
Nizaminin romantik destanı Hüsrev ile Şirin, beş mesnevinin bir araya getirilmesinden oluşmuş Hamseden bir destandır. Dünya edebiyatının temel eserlerinden sayılır ve dünyanın birçok diline çevrilmiştir. Destanda yaşam, birbirinden çok uzakta olan bu iki genci, aşkın sihirli şerbeti ile bağlamıştır. Bu aşk, derin bir özleme ve kavuşma arzusuna dönüşür. Devletin akıl ve adaletle yönetimi, kadın onuru, saf ahlak, insan gücüne inanç, sanat ve sanatçı sevgisi şairin eser boyunca takip ettiği konular arasındadır.
Bu kitap, Nizami Gencevi “Hamse”sinin son kitabıdır. Türk edebiyatında, müstakil bir mesnevi olarak ilk defa Nizami tarafından yazılmış ve daha sonraki çağlarda kaleme alınan İskendernameleri büyük oranda etkilemiştir. Şerefname ve İkbalname adları altında iki bölümden oluşan kitap İskender’in tarihi ve efsanevi yönlerini ele aldığı için “İskendername” olarak adlandırılmaktadır. Nizami bu eserinde Hamsenin diğer mesnevilerinde olduğu gibi ideal devlet, ideal millet, ideal hükümdar arzularını net bir biçimde ifade etmiştir. İskender’in felsefî düşünceleri ile ona öğütlerde bulunan Sokrat, Eflatun ve Aristo’nun hikmetli sözleri de bu manzumede öne çıkmaktadır.
“Sırlar Hazinesi” şark edebiyatında meşhur “Hamse”nin birinci kitabıdır. Bu eserde dâhi Azerbaycan şairi Nizami Gencevi gaddar şahları, hükümdarları adaletli olmaya çağırmış, tembelleri, ikiyüzlüleri tenkit etmiş, helal emekle yaşayan sıradan insanlara yüksek muhabbetini bildirmiştir. İslam ve Türklük bilincini eserlerinde yoğun bir şekilde işleyen Nizami bu eserinde İslam ahlak ve ahkâmlarının doğru bir şekilde anlaşılması hususunda uyarılarda bulunmuş, bunun yanı sıra Peygamberin ve kendi dönemindeki insanların yaşantısıyla alakalı bilgiler vermiştir. Yaşanan haksızlıkları, adaletsizlikleri hicvetmekten çekinmeyen Nizami saray şairlerini en ağır şekilde tenkit etmiş, güce tapanlara, dalkavukluk yapanlara, inandığı tüm gerçekleri cesaretle söylemekten bir an bile çekinmemiştir. Günümüz Azerbaycan Türkçesine manzume olarak aktarılan eser, Azerbaycan Cumhuriyeti Kültür Bakanlığının katkılarıyla anlamsal ve yapısallığına dokunulmadan Türkçeye aktarılmıştır.
Yaratıcılığı ile şiire yeni bir ruh vererek şiiri sarayların mengenesinden kurtaran ve halkın servetine çeviren Nizaminin “Hamse” olarak adlandırılan beş manzumesinden dördüncüsü “Yedi Güzel” manzumesidir. Orijinal adı “Heft Peyker” olan manzume mecazi olarak “Yedi Güzel” diye adlandırılmıştır. Nizami manzumeyi 31 Temmuz 1197’de bitirmiş ve onu Marağa hükümdarı Alaaddin Körpe Arslan’a (1174-1208) ithaf etmiştir. Manzumenin mevzusu Sasani hükümdarı olan V. Behram’ın hayatı ile alakalıdır. Ancak şair onun hayatını anlatırken yaşadığı dönemle alakalı eleştirel yaklaşımlarda bulunmuş ve romantik düşüncelerle dolu bir eser yaratmıştır.
«Искендернаме» одно из интереснейших произведений великого азербайджанского поэта XII века Низами Гянджеви (1141-1209). Тема гуманного правителя, истинного отца народа, к которой Низами часто обращался в своем творчестве, получила в этой поэме свое разрешение в образе знаменитого полководца древности Александра Македонского.
”Leyla ile Mecnun” Nizamî Gencevî’nin meşhur “Hamse”sinin üçüncü kitabıdır. Genceli Nizamî halk arasında yayılagelen bu hikâyeyi kurgularken en küçük detayları dahi atlamamış, sanatın sert kanunları dairesinde işlemiş ve düzenli bir hâle getirmiştir. Nizamî, eserini oluştururken İbn-i Küteybe, Ebu Bekir Valibî ile Ebu’l-Ferec el-İsfahanî gibi Arap yazarlardan faydalansa da dağınık bir hâlde işlenen Leyla ile Mecnun hikâyesini kendi kültür hazinesiyle harmanlayarak ortaya özgün bir eser çıkarmıştır.
Leyli and Majnun is the third poem of the classic of Nizami Ganjavi. This poem is included in Khamsa and was written in 1188 in Persian. It is based on the story of the ancient Arabic legend "Layla and Majnun" about the unhappy love of the young man Qays, nicknamed "Majnun" ("The Madman"), towards beautiful Layla. The poem is dedicated to Shirvanshah Ahsitan I, and was written on his order. This poem is considered as the first literary processing of the legend.
Azerbaijani poet of genius Nizami Ganjavi rightly belongs to the pantheon of history's greatest poets and thinkers. His contributions to the trove of world culture cannot be overstated. Nizami entered history primarily as the creator of the epic-dramatic genre, a new literary trend in Oriental poetry. This book contains his aphorisms and explanations.
This work is an instructive story taken from Nizami Ganjavi's "Seven Beauties". The "Seven Beauties" tells about the interesting adventures of the Sassanid kings Bahram Gur. The most interesting part of the work is the incident between Bahram Gur and a girl named Fitna. In "Fitna", the great poet showed that nothing is impossible in life, that it is possible to overcome any difficulty by working and making hard work a habit.
Leyli and Majnun is the third poem of the classic of Nizami Ganjavi. This poem is included in Khamsa and was written in 1188 in Persian. It is based on the story of the ancient Arabic legend "Layla and Majnun" about the unhappy love of the young man Qays, nicknamed "Majnun" ("The Madman"), towards beautiful Layla. The poem is dedicated to Shirvanshah Ahsitan I, and was written on his order. This poem is considered as the first literary processing of the legend.
The story of the Seven Princesses, the most important part of the “Haft Paykar” (The Seven Beauties) by the Azerbaijani poet Nizami (1141-1202) a precious jewel of oriental narrative art, to be compared only with the most beautiful stories out of Thousand and one Nights. on the seven days of one week each of the seven princesses tells her tale to King Bahram, their husband, each tale being of the same magical beauty as the miniatures which illustrate the book. Each of the princesses comes from a different country, each has been born under a different star and lives in a different coloured pavilion of the Royal Palace. The symbolic meaning of their stars and of the colours of their pavilions is artfully interwoven with their stories which are meaningfully connected with each other.
Составление, научная подготовка текстов, комментарии и словарь Рустама Алиева Неувядаемые творения Низами, выразившие гуманистические идеалы, любовь к человеку, стремление к свободе, правде и справедливости, еще при жизни снискали ему широчайшее признание. На протяжении восьми столетий народы разных стран поколение за поколением со все возрастающим интересом читают его поэтические шедевры.
Поэма «Хосров и Ширин» написана поэтом в 1181 году. Содержание поэмы всепоглощающая любовь. «Все ложь, одна любовь указ беспрекословный, и в мире все игра, что вне игры любовной… кто станет без любви, да внемлет укоризне: он мертв, хотя б стократ он был исполнен жизни». По сути – это суфийское произведение, аллегорически изображающее стремление души к Богу; но чувства изображены настолько живо, что неподготовленный читатель даже не замечает аллегории, воспринимая поэму как романтическое любовное произведение. Сюжет взят из древней легенды, описывающей множество приключений.
Третья по счету поэма великого азербайджанского классика поэзии Низами Гянджави, из его пятерицы «Хамсе», написанная в 1188 году на персидском языке. В ее основе сюжет старинной арабской легенды «Лейли и Меджнун», о несчастной любви юноши Кейса, прозванного «меджнун» (безумец), к красавице Лейли. Поэма посвящена Ширваншаху Ахситану I, но чьему заказу и была написана. Эта поэма считается самым известным персидским изложением сказания о Лейли и Меджнуне, а также является первой литературной обработкой легенды.
"Семь красавиц" - четвертая поэма Низами из его бессмертной "Пятерицы" - значительно отличается от других поэм. В нее, наряду с описанием жизни и подвигов древнеиранского царя Бахрама, включены сказочные новеллы, рассказанные семью женами Бахрама -семью царевнами из семи стран света, живущими в семи дворцах, каждый из которых имеет свой цвет, соответствующий определенному дню недели. Символика и фантастические элементы новел переплетаются с описаниями реальной действительности. Как и в других поэмах, Низами в "Семи красавицах" проповедует идеалы справедливости и добра.
Своеобразный итог творчества поэта. Поэма переведена на азербайджанский язык Абдуллой Шаигом. Она состоит из двух частей: "Шараф-наме ("Книга славы") и "Игбал-наме "("Книга судьбы" ). Именно в этой поэме с наибольшей полнотой и глубиной отразились общественные идеалы и философские воззрения Низами. Поэтический образ Искендера отличается от исторического прототипа Александра Македонского и представляет собой тип идеального правителя.
Искендер-наме – последняя поэма знаменитой «Пятерицы» («Хамсэ») гениального азербайджанского поэта Низами Гянджеви. Это наиболее крупное произведение поэта и его наиболее значительный вклад в сокровищницу мировой литературы. В этой поэме нашли самое полное и яркое выражение общественные и философские взгляды Низами, его блестящее поэтическое мастерство. По широте замысла, охвату событий, по глубине и богатству мысли «Искендер-наме» является одним из непревзойденных произведений мировой литературы. В первой части поэмы – «Шараф-наме» - Низами повествует о военных походах полководца Александра Македонского и его подвигах. Во второй части – «Икбал-наме» - основное место занимают общественно-политические и философские вопросы.
Поэма «Сокровищница тайн» («Махзан ал-асрар») занимает особое место в бессмертной «Пятерице». Будучи первой из поэм Низами, она отличается от его последующих эпических произведений прежде всего своей структурой, композицией и дидактической формой, избранной для выражения мыслей автора.
Стихотворение для детей младшего школьного возраста Гянджеви Низами (обработка для детей: Абдуллы Шаика) с иллюстрациями Народного художника Азербайджанской ССР Власова Михаила Александровича.
В сказке рассказывается об отважном греческом шахе Искендере, который скрывал от всех, что у него росли рога. Но и об этой тайне узнал чабан и рассказал откуда он разузнал тайну шаха.
Kitabda ekoloji monitorinq sisteminin təşkili, məkan miqyasları ilə bağlı monitorinqin xüsusiyyətləri, təbii mühitin və ekosistemlərin monitorinqi, ekoloji nəzarətin metod və cihazları,ekoloji monitorinq metodları, ətraf təbii mühitin keyfiyyətinin qiymətləndirilməsi meyarlarından bəhs edilir. Dərs vəsaiti Ekologiya ixtisasında təhsil alan magistrlər üçün nəzərdə tutulmuşdur. Lakin vəsaitdən eyni zamanda bakalavrlar və ekologiya sahəsində çalışan digər mütəxəssislər də istifadə edə bilərlər.
Dərslik ekoloji tədqiqatlarda geniş istifadə olunan metodlar qruplarını əhatə edərək onları hərtərəfli xarakterizə edir. Dərslikdən ekologiya, ətraf mühitin mühafizəsi və bərpası ixtisası üzrə təhsil alan bakalavrlar, magistrlər və ətraf mühitin mühafizəsi və bərpası ixtisasi üzrə təhsil alan bakalavrlar, magistrlər və ətraf mühitin mühafizəsi ilə bağlı sahələrdə fəaliyyət göstərən mütəxəssislər istifadə edə bilərlər.
Biotexnologiya kitabı hüceyrə biologiyası və molekulyar biologiya, biokimya, bioinformatika, genetika, genomika, proteomika, da daxil olmaqla, olduqca geniş spektrdəki movzuları əhatə edir. Bu kitab vasitəsilə oxucuya biotexnologiyanın çeşidli və bir-birindən fərqli sahələrini başa düşmək üçün lazım olan bilik və bacarıqları təmin edilir.
Dərslikdə Azərbaycan Respublikasında təbii proseslərin və antropogen fəaliyyətin təsiri nəticəsində ölkənin ətraf mühit komponentlərində müşahidə olunan mövcud ekoloji durum və problemlər, onların ekoloji-hüquqi aspektləri, həmçinin mühafizə tədbirləri öz əksini tapmışdır. Dərslikdə ekologiya, ətraf mühitin mühafizəsi və bərpası ixtisaı üzrə təhsil alan bakalavrlar, magistrantlar və ətraf mühitin mühafizəsi ilə əlaqəli sahələrdə fəaliyyət göstərən mütəxəssislər istifadə edə bilərlər.
Bu dərsliyin yazılmasında əsas məqsəd bərpa olunan enerji ehtiyyatları, onlardan istifadə və bu sahədə müasir problemlər barədə müfəssəl baza bilikləri yaratmaq olmuşdur.Ölkəmizdə bərpa olunan enerji ehtiyyatlarından istifadə ilə bağlı Azərbaycan dilində yazılmış ilk dərslik olduğu üçün kitabın elmi-nəzəri və praktik əhəmiyyəti misilsizdir . Bu mənada təqdim olunan dərslik həm ali məktəblər , həm də geniş oxucu auditoriyası tərəfindən istifadə oluna bilər . Həmçinin dərslikdən ixtisaslaşmış orta məktəblərdə tədris zamanı da istifadə olunması da mümkündür.Bu kitabın Azərbaycanda nəşr huquqları müəllifə aiddir. Müəlliflərin icazəsi olmadan yenidən nəşr olunması yolverilməzdir.
Dərs vəsaitində ümumi praktika menecmentin əsasları, ekoloji fəaliyyətin idarə olunması sisteminin xüsusiyyətləri, o cümlədən müxtəlif müəssisələrdə ekoloji xidmətin təşkili, ekoloji sertifikatlaşdırma, ekoloji sahibkarlıq, ekoloji marketinq, ekoloji auditin üsulları və növləri, tullantıların idarə edilməsi, ekoloji menecmentin iqtisadi vasitələri, ekoloji sığorta, ekoloji monitorinq və digər aspektləri aydınlaşdırılır.
Kitabda “Qurani-Kərim”də su haqqında buyurulan ayələr təfsir edilmiş və suyun insan həyatındakı müstəsna əhəmiyyəti qeyd edilmişdir.Burada ərzaq məhsullarının tərkibindəki suyun miqdarı və onun məhsulların istehsalında və saxlanılmasında keyfiyyətə təsiri haqqında ətraflı məlumat verilmişdir.Kitabda suyun faydaları, onun kimyəvi tərkibi, içməli suyun keyfiyyətinə verilən tələblər, mineral sular haqqında maraqlı məlumatlar toplanmışdır. Monoqrafiyada suyun keyfiyyət göstəricilərinin ekspertizasına geniş yer verilmiş və içməli suya eləcə də yeyinti məhsullarının istehsalında işlədilən suyun keyfiyyətinə nəzarət qaydaları öz əksini tapmışdır. Kitab geniş oxucu kütləsi əsasən də, müvafiq sahələrdə çalışan mütəxəssislər üçün nəzərdə tutulmuşdur.
Dərslikdə biotexnologiyanın yaranma və inkişaf tarixi, eləcə də, onun tərkib hissələri, obyektləri və funksiyaları, müxtəlif qida məhsullarının biotexnologiyası işıqlandırılmaqla müxtəlif sənaye sahələrində və praktiki insan fəaliyyətində əsas istiqamətləri verilmişdir.
Kitab Qərb və Şərq sivilizasiyalarının mərkəzində yerləşən qədim Azərbaycan Respublikası timsalında ekoloji-iqtisadi aspektlər mövzusuna həsr edilmişdir. Materialda sosial-iqtisadi aspektlər, təklif, nəticə, 3dildə xülasə öz əksini tapmışdır. Dövrün aktual mövzusuna həsr edilmiş kitabdan bu sahədəki mütəxəssislər, tələbələr, hər bir oxucu bəhrələnə bilər.
Dərs vəsaiti ətraf mühitin iqtisadiyyatı elmin mahiyyəti, metodları, vəzifələri,ətraf mühitin mühafizəsi, təbii ehtiyyatlar, ekologiya və iqtisadiyyatın qarşılıqlı əlaqələri, təbii sərvətlərdən istifadə və onun səmərəliliyi, təbii ehtiyyatların qiymətləndirilməsi, ətraf mühitin çirklənməsindən dəyən ziyanın müəyyən edilməsi məsələləri müasir tələblər baxımından şərh edilir.Dərs vəsaiti universitetin” Əttaf mühitin iqtisadiyyatı” fənni üzrə tədris proqramına uyğun tərtib edilmişdir. Kitabdan iqtisadi yönümlü universitetlər, elmi-tədqiqat müəssisələrinin əməkdaşları , tələbə və mütəxəssislər bəhrələnə bilər.
İnsan:təbiət və cəmiyyət dərsliyi Universitetinin tibbi biologiya,biologiya , ekologiya fakültələri üçün ətraf mühitin antropogen çirkləndirilməsi , təbii və texnogen mühitin birgə inkişafının ənənələri, davamlı inkişaf konsepsiyası , regionlarda tarazlıq inkişafının təmin olunmasında torpaq və su ehtiyyatlarından səmərəli istifadəsi rəqabət qabiliyyətli iqtisadiyyatının inkişafı, biosferin ekoloji qorunması, müasir ekologiyanı qlobal problmləri və onların həlli yolları , beynəlxalq hüququn Azərbaycan və Rusiya qanunvericiliyinə əsasən ekologiyaya dair xüsusi məsələlərə baxılır.
Ali məktəb tələbələri üçün nəzərdə tutulmuş bu dərs vəsaitində ekologiyanın müstəqil elm kimi inkişaf tarixi, insanın biosferdəki mövqeyi və rolu, ekoloji prinsiplər, ekoloji hüquq, ekoloji menecment,ekoloji audit və beynəlxalq standartlar sistemi haqqında məlumatlar verilir.Bu dərs vəsaiti ali məktəb tələbələri ilə yanaşı, həmçinin, ətraf mühitin mühafizəsi üzrə mütəxəssislər və geniş oxucu kütləsi üçün əhəmiyyətli məlumat mənbəyi ola bilər . Vəsait iki cilddən ibarətdir. İkinci cilddə canlı aləm ,qlobal ekoloji problemlər, ətraf mühit və insan sağlamlığı, cəmiyyət-təbiət münasibətlərinin müasir starategiyası haqqında məlumatlar verilir.
Monoqrafiya Qərb və Şərq sivilizasiyalarının mərkəzində yerləşən Azərbaycan Respublikasında dövrün ən aktual problemlərinə və onlara qarşı mübarizə tədbirlərinə həsr olunmuşdur. Kitabda ekoloji-coğrafi regionlar şərh olunur mövcud ekoloji-coğrafi problemləri yaradan səbəblər göstərilir onların həllinə dair təkliflər verilməklə yanaşı əldə edilmiş nəticələr də öz əksini tapmışdır. Monoqrafiya geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulmuşdur.
“Ekologiya” dərsliyi texniki yönümlü ixtisaslarda oxuyan ali təhsil məktəblərinin tələbələri üçün yazılmış və ali peşəkar təhsil Dövlət Təhsil Standatı, Rusiya Təhsil Nazirliyi tərəfindən tövsiyə edilən Proqramın tələblərinə cavab verir. Kitab “Ətraf mühitin qorunması”, həmçinin, “İnsan həyat fəaliyyətinin təhlükəsliyi” fənni çərçivəsində “Təbii mühitdə həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi” hissəsi kursunun tədris olunmasında istifadə edilə bilər
Dərs vəsaitində ekologiya və ətraf mühitin mühafizəsi problemləri, ətraf mühitin iqtisadiyyatı və ətraf mühitə vurulan ziyanın hesablanması yolları verilmişdir. Dərs vəsaiti ali məktəblərin bakalavr pilləsinin tələbələri üçün yazılmışdır. Dərs vəsaitindən ətraf mühitin mühafizəsi və ekoloji problemlərlə məşğul olan mütəxəssislər də istifadə edə bilərlər.
Müvafiq fənn üzrə bakalavr hazırlığı üçün metodik vəsait kimi hazırlanmışdır.
Ekologiya fənni üzrə mühazirələr toplusu əsasən İqtisad Universitetinin və fakultələrinin tələbələri üçün tərtib edilmiş, 60 saat həcmində eyniadlı tədris proqramına uygun yazılmışvə 15 mühazirə mövzunu əhatə edir.Kitab iki hissədən ibarətdir. Birinci hissə nəzəri ekologiyanın, ikinci hissə isə tətbiqi ekologiyanın prinsipial məsələlərini əhatə edir.
Dərs vəsaitində ekologiya və ətraf mühitin mühafizəsi problemləri, onlarla əlaqədar olan qanunvericilik aktlarının xülasəsi, ətraf mühitin iqtisadiyyatı və ətraf mühitə vurulan ziyanın hesablanması yolları verilmişdir. Dərs vəsaiti ali məktəblərin bakalavr pilləsinin tələbələri üçün yazılmışdır. Dərs vəsaitindən ətraf mühitin mühafizəsi ilə məşğul olan mütəxəssislər də istifadə edə bilərlər.
Kitabda Beynəlxalq münasibətlər sistemində ekoloji problemlərin yeri və rolu məsələləri, onların həlli öz əksini tapmışdır.Çağdaş qloballaşmanın siyasi aspekti,ekoloji təhlükəsizlik, ətraf mühitin mühafizəsi kimi zəruri vəzifələr hərtərəfli nəzərdən keçirilmişdir. Eyni zamanda Azərbaycanda ekoloji böhranın aradan qaldırılmasında qlobal ekoloji siyasətin rolu xüsusi göstərilmişdir.Kitab müəllimlər, aspirantlar və geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulmuşdur.
İqtisadi və sosial inkişafda təbii şərait və təbii sərvətlərdən hərtəeəfli, səmərəli istifadə, cəmiyyətlə təbiət arasında qarşılıqlı əlaqə, ekoloji tarazlığın saxlanılması sosial, iqtisadi, siyasi və ekoloji durumun qlobal problemləridir. Kitabda təbiət, coğrafi mühit, təbii resursların (neft-qaz) və bərpa olunan mənbələrin davamlı inkişafa təsirləri və onlardan istifadə təcrübəsi, eləcə də, dünyanın təbi-ekoloji problemləri işıqlandırılmışdır.
Lüğətə ekologiya və təbiəti mühafizəyə aid 6500-ə qədər termin və anlayış daxil edilmişdir.Müxtəlif ixtisasçıların lüğətdən asan istifadə etmələri üçün o, ilk dəfə olaraq ayrı-ayrı elm sahələri- ekologiya, torpaqşünaslıq, geologiya, coğrafiya, botanika və zoologiya sahələri üzrə tərtib edilmişdir. Lügət ekoloqlar, bioloqlar, torpaqşünaslar, meşəçilər, botaniklər və zooloqlar, həm də kənd təsərrüfatı, ekologiya təbiətdən istifadə və ətraf mühitin mühafizəsi üzrə geniş mütəxəssislər dairəsi, ali məktəblərin təbiət və humanitar fakültələrinin, orta məktəb, lisey və kolleclərin tələbələri, şagirdləri və müəllimləri üçün nəzərdə tutulmuşdur.
Dərs vəsaitində təbiətdən istifadənin və ətraf mühitin mühafizəsi iqtisadiyyatının nəzəriyyəsi, təbii ehtiyyatların və ətraf mühitə dəyən zərərin qiymətləndirilməsi, tənzimlənməsi ekoloji proqnoz və planlaşdırma eləcə də təbiətdən səmərəli istifadə və ekoloji problemlərin həlli istiqamətində beynəlxalq əməkdaşlıq məsələləri isıqlandırılmışdır.
Экономика природопользования-это относительно молодая, но быстро развивающаяся наука, хотя экономический аспект взаимодействия общества и природы имеет определенную история.
Monoqrafiya torpaq ehtiyyatlarının davamlı və dayanıqlı, səmərəli istifadəsini təmin etmək məqsədilə ölkədə həyata keçirilən aqrar istehsalatlarla bağlı torpaq istifadəçiliyində yeni təsərrüfatçılıq formalarının yaradılması, bu xüsusda torpaq üzərində mülkiyyət növlərinin təsbit edilməsi, habelə torpaq ehtiyyatlarından istifadəyə nəzarətin artırılması, ictimai təsərrüfatçılıq dönəmində münbitliyi itirilmiş ,tənəzzülə uğramış torpaqların təbii münbitliyinin bərpası, artırılması onun mühafizəsi və.s bu kimi bir cox məsələlər tədqiq olunur. Monoqrafiya tələbə, aspirant və mütəxəssislərlə yanaşı,geniş oxucu kütləsi üçün də nəzərdə tutulmuşdur.
Dərslikdə bəşəriyyətin 45-dən artıq qlobal problemləri haqqında məlumat verilir. Onların baş vermə səbəbləri araşdırılır, ayrı-ayrı sahələrinin biri-biri ilə bağlılığı göstərilir, eləcə də həlli yolları isıqlandırılır. Mövcud qlobal problemlərin ayrı-ayrılıqda geniş səciyyəsində dəqiq kəmiyyət göstəriciləri ilə yanaşı ətraf mühitin təbii varlıgına təsirləri öz əksini tapır. Dərslikdən iqtisad yönümlü universitetlərin, digər ali təhsil ocaqlarının müəllim və tələbləri, elmi-tədqiqat müəssisələrinin əməkdaşları –bir sözlə böyük oxucu kütləsi bəhrələnə bilər.
Monoqrafiya müəllifin fundamental tədqıqatları əsasında torpaqların ekoloji qiymətləndirilməsinin yeni konsepsiyasıirəli sürülmüş, torpaqların aqroekoloji əsasda bonitirovkasının yeni yanaşma üsulları əsaslandırılmış, çay,üzüm, taxıl tərəvəz altında istifadə olunan torpaqların aqroekoloji modelləri təqdim edilmişdir . Əsərdə həmçinin çay hövzələri daxilində yayılmış torpaqların münbitlik göstəriciləri üzərində ekoloji monitorinqin təşkili proqramı irəli sürülmüşdür. Əsər ixtisas sahibləri – torpaqşünaslar, coğrafiyaşünaslar, ekoloqlar, aqronomlar üçün dəyərli vəsait ola bilər.
Dərs vəsaitində Azərbaycanın yeraltı sərvətləri, neftin mənşəyi,Dünyada və Azərbaycanda neft-qaz istehsalının inkişafı,xarici neft şirkətlərinin respublikada fəaliyyəti, neft quyularının və istismarının texnoloji prosesləri ,neft və qazın nəqli ,Azərbaycan neftinin Dünya bazarına çıxarılması ətraf mühitin sənaye tullantılarından mühafizəsi məsələlərinə baxılır.Kitab, əsasən, iqtisad universitetinin və fakültələrinin tələbələri üçün yazılmışdır.
Bu kitab sağlam, aktiv uzunömürlü bir həyat tərzi yaşamaq üçün bələdçiniz ola bilər. Xəstəliklərə yoluxmaqdan qorunmaq, zərərli vərdişlərə yol verməmək və onlardan xilas olmaq, əvvəllər əldə etdiyiniz yanlış müalicə üsullarından əl çəkmək yollarını sizə məsləhət verəcək. Kitab ali təhsil müəssisələrinin, kolleclərin tələbələri və ümumtəhsil məktəblərin yuxarı sinif şagirdləri üçün də dərs vəsaitidir, eləcə də geniş oxucu dairəsi üçün faydalı ola bilər.
Dərslik ali məktəblərin bakalavr tələbələri, lisey və kollec müəllimləri, ekologiya sahəsində çalışan dövlət məmurları və onlarla təmasda olan yerli və xarici iş adamları, habelə geniş oxucu auditoriyası üçün nəzərdə tutulmuşdur.
Познакомишись с этой книгой, что она может стать вашим путеводителем к здоровью активному долголетию. Она подскажет, как защитить себя от болезней, связанных снеправильным образом жизни и вредными привычками, а также избавиться от ранее приобретенных с помощью естественных методов лечения.
Dərs vəsaitində ekologiya və ətraf mühitin mühafizəsi problemləri, onlarla əlaqədar olan qanunvericilik aktlarının xülasəsi, ətraf mühitin iqtisadiyyatı və ətraf mühitə vurulan ziyanın hesablanması yolları verilmişdir. Dərs vəsaiti ali məktəblərin bakalavır pilləsinin tələbələri üçün yazılmışdır. Dərs vəsaitindən ətraf mühitin mühafizəsi ilə məşğul olan mütəxəssislər də istifadə edə bilərlər.
В монографии на основые болле чем 30-летных полевых исследований автора дается комплексный анализ взаимодействия крупных водохранилищ и предлагаются разработанные научно-обоснованные рекомендации по их размещению, экспулуатции, охране и рациональному использованию.
Monoqrafiya respublika meşələrinin öyrənilməsi tarixi, dağ və düzən meşələrinin müasir vəziyyəti, onlarin qoruyucu funksiyaları, antropogen dəyişilmə istiqamətləri, əsas ağac cinslərinin bioloji xüsusiyyətləri verilir. Kitabda həmçinin meşə ekosistemlərinin mühafizəsi, bərpası, səmərəli istifadəsi, yeni qoruq və yasaqləqların təşkələ tövsiyə olunur. Əsər ekoloqlar, coğrafiyaşünaslar, meşəçilər, torpaqşünaslar, geobotaniklər və kənd təsərrüfatı mütəxəssisləri üçün nəzərdə tutulmuşdur. O həm də geobotanika, ekologiya və təbiəti mühafizə fənnlərinin tədrisi və öyrənilməsində müəllim və tələbələr üçün dəyərli vəsait ola bilər.
В монографии изложены итоги многолетных исследований автора по созданию моделей плодородия чаепригодных почв Ленкоранской области Азербайджана. Обстоятельно освещена рассмотрена история изучения вопроса, изложена методика исследований, определены основные блоки, из которых складывается модель плодородия. Даны модели плодородия основых видов почв Ленкоранской области, используемых под чайные плантации.
Kitabda “Yaşıl iqtisadiyyat və ekoloji imperativlərə doğru yol : Yeni çağlar, imkanlar və perspektivlər” movzusunda konfrans materialları verilmişdir.
Monoqrafiyada yaşıl iqtisadiyyat pradiqmasının formalaşması və inkişafı istiqamətləri, ekoloji siyasət və ekoloji təhlükəsizlik məsələləri, iqtisadiyyatın “ekolojiləşdirilməsi”, “Yaşıl”energetikanın perspektivləri kimi məsələlər təhlil edilir.
The book which was prepared with the support of “PASHA Holding” Group of Companies for the purpose of improving the quality of education and research in Azerbaijan. This book covers the Green Economy Transition, Green Finance, Green investment and Green Accounting.
Kitap ekolojinin problemlere yaklaşımı, ekolog gözüyle dünya, hepimize bir dünya, akvaryum ekosisteminin öğrettikleri gibi konulardan oluşmaktadır.
Kitabın amacı ekonomik büyümü ve nüfus artışı ile giderek artan yenilebilir enerji ihtiyacını, arza güvenliği, diğer yandan da küresel ısınma ve iklim değişikliği sorununusürdürülebilir kalkınma ve enerji politikaları prespektifinde değerlendirmektir.
Kitap ekolojinin konusu ve kapsamı, Ekosistem, Ekoloji sistemlerde enerji, Niyo-jeokimyasal döngüler gibi Ekolojinin temel ilkeri olan 12 bölümden oluşmakta. Kitaptaki örnekler her ne kadar daha cok Kuzey Amerikadan verilmişse de, bu örneklerin çağırıştırdığı konuların hemen hepsi ekoloji bilimin evrensel ilkelerini yansıtmaktadır.
12 fəsildən ibarət olan dərs vəsaitində ətraf mühitin çirklənməsi, onun səbəbləri, ekoloji siyasət, tibbi ehtiyyatların, iqtisadi artıma təsiri, tibbi ehtiyyatlarda qıtlıq problemi, enerji istehlakıvə qiymətləri, enerji bazarı, enerji təminatı problemi və sair vacib mövzuların izahı geniş şəkildə verilmişdir.
Dərslikdə Türkiyədə ətraf mühitə təsirin qiymətləndirilməsinin hüquqi və institusional sturukturu inzibati məhkəmə qərarları çərçivəsində araşdırılıb, təcrübədə qarşıya çıxan problemlər müzakirə edilib və həlli yolları təkləf edilib.
Bu kitab adətən bakalavr geologiya mühəndisliyi və ya inşaat mühəndisliyi proqramlarının tədris olunan ixtisasları üçün nəzərdə tutulmuşdur. Giriş səviyyəsində yeraltı suların öyrənilməsi üçün geologiya, fizika, kimya və riyaziyyatın əsas prinsiplərini yaxşı başa düşmək tələb olunur. Bu kitab adətən universitetin birinci kursunda bu fənləri öyrənən tələbələr üçün nəzərdə tutulub.
Ekoloji problemlər və onların cəmiyyətlərin gündəmində yerləşdirilməsi, ekologiya elmi və onun tarixi inkişafı, yerin tarixi dəyişməsi və onun növlərin əmələ gəlməsinə təsiri, ekologiyada materiya və enerji, təbii sərvətlər və davamlı konsepsiya, məkan anlayışları, ekoloji əlaqələr, fərdi ekologiya, abiotik faktorlar və onların orqanizmlərə təsirləri, iqlim abiotik faktorlar, qeyri-iqlim abiotik faktorlar, edafik faktorlar, bioloji resurslar, bioloji faktorlar, əhali və struktur xüsusiyyətləri, əhali dinamikası, ətraf mühitin mühafizəsi və tənzimlənməsində yeni yanaşmalar və sair mövzular kitabda müzakirə olunur.
Təbiətdəki tarazlığı qorumaq, bəşəriyyətin bu gün üzləşdiyi bir çox ekoloji problemləri həll etmək və gələcək nəsillərə yaşana bilən dünya buraxmaq ancaq ekosistemi təşkil edən elementləri və onlar arasındakı əlaqələri yaxşı bilməklə mümkündür. Kitabda əsas ekoloji anlayışlar, ekologiya və uyğunlaşma, yer ekologiyası, dəniz ekologiyası, şirin su ekologiyası, əhali ekologiyası, icma və ekosistem ekologiyası, şəhər ekologiyası və ətraf mühitin çirklənməsi və nəzarəti haqqında sadə, qısa və yığcam məlumatlar var.
Müəlliflər Odum və Barrett təkamül ekologiyası və sistem ekologiyasının prinsiplərini inteqrativ yanaşma ilə bir araya gətirdilər. Kitabda əsas ekoloji problemlərlə yanaşı, ekoloji iz, qlobal iqlim dəyişikliyi, torpaq ekologiyası, yanğın ekologiyası,metapopulyasiya dinamikası, populyasiya genetikası, neytral nəzəriyyə, landşaft ekologiyası kimi aktual anlayış və məsələlər müzakirə olunur. Bu kitab sizə XXI-ci əsrin tələb etdiyi şəkildə ətrafımızla bağlı məsələləri öyrənməyə kömək edəcək.
Bu araşdırma iqlim dəyişikliyi və emisiyya ticarəti konteksində ətraf mühitin mühafizəsinin sosial iqtisadi təhlili: “Canaqqala Nümunəsi” adlı araşdırmamızın nəzəri hissələrinin və əvvəlki araşdırmaya daxil edilməyən üç yeni bölmənin ; bazar sistemi və təbii sərvətlərin idarə edilməsində səmərəlilik, bazar sistemi və təbii sərvətlərin idarə edilməsində səmərəsizlik, ətraf mühit və təbii ehtiyyatların idarə edilməsi əlavə edilərək yaradilmışdır.
Kitabda hidroloji hadisələrin öyrədilməsində sistemli yanaşmaya daha çox diqqət yetirilməyə çalışılıb. Bu son illərdə hidrologiyada sistem analizi üsullarının artan istifadəsini əks edirir. Bundan əlavə , kitabın bəzi bölmələrinə yenidən baxılmış ,yeni inkişafları nəzərə almaqla lazımı düzəlişlər və əlavələr edilmişdir.